SURRENDER

17-06-2023

SURRENDER

Nee, ik hoor niet bij de grote schare fans die alle nummers van U2 even geweldig vinden. Ook bezocht ik nooit een van de concerten die de Ierse band gaven. Maar tsjonge, wat ben ik onder de indruk van Paul David Hewson, oftewel Bono. Wat een inspirerende kerel. Wat een leider ook!

Wekelijks lees en bespreek ik een boek over leiderschap of storytelling. Zelden baalde ik zoveel wanneer de situatie mij dwong het boek even aan de kant te leggen. Omdat ik moest werken, we gingen eten of ik toch echt een keer naar bed moest. Alsof ik mij elke keer wanneer ik zijn boek ‘Surrender’ weglegde bij Bono moest excuseren dat ik even weg moest, maar echt zou proberen snel weer terug te komen om verder te luisteren naar zijn levensverhaal en -lessen. Want dat ik veel van de kunstenaar en denker kan leren, was duidelijk.

Rechtvaardige wereld
In 2009 werd Bono voor de Global Leadership Summit geinterviewd door voorganger Bill Hybels uit Chicago. De rockster blies de 70.000 kerkelijk leiders die wereldwijd online aan de conferentie deelnamen omver met zijn betoog voor een rechtvaardige wereld. Zijn boodschap was duidelijk: “God is in de sloppenwijken, in de kartonnen dozen die voor armen hun huis zijn. God is in de stilte van een moeder die haar kind besmette met een virus dat hen beiden zal doden. God is in het huilen dat klinkt in het puin van een oorlog. God is in de puinhopen van verspeelde kansen en levens. En God is met ons, als wij met Hem zijn.” (Lees ook mijn blog ‘In de leer bij Bono’).

Bij het openslaan van ‘Surrender’ was ik dus erg benieuwd naar de man achter de popzanger en de wereldverbeteraar. In veertig hoofdstukken liet hij mij iets van zichzelf zien. En eerlijk: de afgelopen week speel ik op Spotify nu alleen nog U2 af. Omdat elk nummer zoveel meer is dan zo maar een liedje. Het zijn kunstwerken die uit de geniale breinen en de kunstzinnige handen van de vier bandleden komen. Of beter, uit hun hart.

Woede-uitbarstingen
Bono stapte in het jaar van mijn geboorte (1976) de band in die later U2 zou worden. Er ontstond een vriendschap en liefde tussen vier mannen die tot op de dag van vandaag standhoudt. Al heeft de relatie heel wat te verduren gehad. Zoals de worsteling van Bono met zijn eigen ego – en woede-uitbarstingen. “Ik slinger ze onvergeeflijke verwensingen naar hun hoofd, waarvoor ik ze nu, al die jaren later, nederig om vergeving vraag. Het was geen losstaand incident. Het was vaste prik bij onze repetities.” Bono realiseert zich dat hij zijn ego onderschikt moet maken. “Want zonder hun vermogens zich te uiten heb ik niets. Minder dan niets,” zo beseft hij het belang van het samenspel van de talenten die ze allen te bieden hebben. Waarbij hij zichzelf overigens tekortdoet: “Een enorm ego, dat is alles wat ik te bieden heb.”

Het is fascinerend te lezen hoe het brein van een artistiek genie werkt. Al lijkt het boek een grote zoektocht van het genie zelf naar de vraag hoe hijzelf in elkaar steekt. Zo beschrijft hij zijn nachtmerries over falen: “Falen is als je je vijanden de bevestiging geeft dat ze gelijk hadden toen ze zeiden dat het niets zou worden.” Hij komt geregeld terug op zijn woede-uitbarstingen: “Waarom gedroeg ik mij zo als een idioot?” En door alle hoofdstukken heen reflecteert hij op hoe zijn geloof in God hem vormde: “Ik ben een volgeling van Christus, maar bijhouden kan ik hem niet.” En dan nog de zoektocht naar wat de kracht van hun muziek nu echt is: “De vraag was niet of de songs de wereld konden redden, maar of onze songs ons konden redden.”

Wereldleiders
De roem van U2 bracht Bono in een nieuwe wereld. De wereld van andere popsterren en wereldleiders. Zo werd zijn vrouw Ali – zijn jeugdliefde met wie hij nog altijd samen is en voor wie zijn adoratie van de pagina’s afspat – op een dag bij hen thuis verrast door een bezoek van de oud-president van de Sovjetunie: “Ik was vergeten Ali te vertellen dat Michael Gorbatsjov misschien zou langskomen.” 

In het interview op de Global Leadership Summit vertelde Bono al hoe hij tegen zijn beroemdheid aankeek: “Beroemdheid is belachelijk, het is dwaas, maar het is een soort valuta waar je verstandig mee moet omgaan. En dat is wat ik heb geleerd. (…) Ik kan dit belachelijke gedoe, beroemdheid geheten, uitbuiten om deze kwesties te bevorderen. Dat is de enige kwalificatie die ik hoef te bezitten.”

En met “deze kwestie” doelde Bono op armoede en een aidsepidemie die complete generaties in met name Afrika van de aardbodem veegde. En dus stapte Bono in, wat hij zijn ‘tweede band’ noemt. Een band die bestond uit andere strijders voor een rechtvaardige wereld. “Ik was eraan gewend om deel uit te maken van een collectief van vier, nu werd ik ook onderdeel van een wereldwijd collectief, de tenor die de strijdkreet van mensen die campagne voerden tegen armoede zou zingen.”

En dus zat Bono aan tafel met Bill Clinton, George W. Bush en Obama. “Als de politici de politiek eindelijk eens achter zich zouden laten…” Bono’s stem redde miljoenen levens. Mede door zijn volhardende lobbywerk lanceerde Bush het zogenoemde PEPFAR, een hulpprogramma om de strijd tegen aids aan te gaan. Miljarden werden geïnvesteerd. Naar schatting werden hiermee 25 miljoen levens gered. Bono’s woorden hadden weerklank gevonden: “Heb je naaste lief is geen advies, maar een gebod.”

Dienend leiderschap
Ik kan niet anders dan concluderen dat Bono een dienend leider is. Iemand met een heldere visie die anderen in staat stelt voor deze visie te gaan. Bono refereert ook hier weer aan de Bijbel: “Ik moet denken aan het Bijbelvers dat zegt dat we God dienen als we mensen die in laag aanzien staan dienen.” Ik hoor hier op mijn beurt weer de woorden van wijlen Stephen Covey: “Our prime purpose in this life is to help others.”

Dan nog iets over Bono’s haat-liefde relatie met andere gelovigen. Een die ik zo herken. “Hoewel ik opging in het geloof, was het mij duidelijk dat ik liever omging met zogenaamde niet-gelovigen […] mensen die hun geloof openlijk belijden… hoe zal ik dit eens zeggen… kunnen verdomd irritant zijn.” Of: “We schieten er niets mee op als iemand ons vertelt wat we met ons leven moeten doen. Het is veel vruchtbaarder om mensen een inspirerend leven te zien leiden.” En verder: “Ik vind religieus vertoon over het algemeen irritant, en niets is zo irritant als de hardnekkige zekerheid van gelovigen die geen enkele twijfel kennen.”

Boekenkast
Bono heeft mij in dit boek gegrepen. Geïnspireerd. Bevestigd. Een boek, waarvan ik dacht dat het vooral over muziek zou gaan, nam mij mee in een zoektocht over onderwerpen als omgaan met talenten, vriendschap, het huwelijk, een leven met of zonder God, het uitoefenen van invloed, recht doen, dienend leiderschap. Nu nog bedenken welke plek ‘Surrender’ krijgt in mijn boekenkast. Bij de autobiografieën, theologische boeken of toch leiderschapliteratuur? Denk dat ik het boek zolang ik dit nog niet besloten heb, nog maar even naast m’n bed laat liggen. Om nog regelmatig doorheen te bladeren. Vast nog mooie uitspraken die ik heb gemist.

Surrenders
Bono

Koop het boek hier