RECENSIE: VROEGER HAD IK SPREEKANGST…

25-05-2021

RECENSIE: VROEGER HAD IK SPREEKANGST…

Bij de presentatietrainingen die ik mag geven, gaan de ramen van de trainingsruimte al snel wijd open. Dit omdat de geur van het angstzweet van de deelnemers al snel de ruimte vult. Prestenteren vinden we eng. En dus breekt het zweet ons uit en schieten de vlekken ons in de nek. Benieuwd dus wat collega trainer Pieter Frijters voor tips aanreikt in zijn boek ‘Vroeger had ik spreekangst…’.

Om direct maar wat feedback te geven op het voorwoord van Frijters: bijna had ik het vanwege de borstklopperij direct weggelegd. Neem alleen al de eerste zin: ‘Dit boek zal na het lezen een van je beste aankopen blijken.’ Zijn sprekersangst heeft gezien de rest van het voorwoord plaatsgemaakt voor Amerikaanse ijdeltuiterij. Zoals in de rest van het boek ook blijkt door in hoofdletters vormgegeven citaten van… de auteur zelf. Maar goed, ik had managementboek.nl beloofd een bespreking te schrijven, dus las ik verder. 

Mijn beste aankoop werd het duidelijk niet (nog los van het feit dat ik het als recensie-exemplaar kosteloos kreeg toegestuurd), maar interessant was het verhaal van Frijters toch wel. Temeer omdat de spreker en auteur niet herhaalt wat vele andere schrijvers, onder wie ik zelf, over dit onderwerp schreven. Daar waar ik bijvoorbeeld (toekomstig) sprekers aanraad toch vooral veel te oefenen voordat ze het podium pakken, raadt Frijters dit juist af. “Presenteren kun je. Het gaat vanzelf. Het wordt pas een issue zodra het niet meer in een ongedwongen setting plaatsvindt. […] Je loopt grote kans dat je switcht van flow naar controle. Van doen naar denken. Van authenticiteit naar gekunsteldheid.” En even later: “Voor 99,98 procent van alle prestaties geldt dat een voorbereiding pas goed is als die nauwelijks is voorbereid. Want des te minder voorbereiding, des te beter worden de prestaties.” Die zag ik even niet aankomen. En ik durf het eerlijk gezegd ook na het lezen van zijn boek niet te onderschrijven.

Een andere opvallende aanbeveling die ik niet elders tegenkwam, is zijn waarschuwing je toehoorder juist niet te lang in de ogen te kijken. “Als iemand je wat vertelt en je blijft strak naar die ander kijken, dan neem je vrijwel niets op van wat de ander jou vertelt,” zo stelt Frijters. Ons brein gaat blijkbaar op slot. “Dit komt omdat woorden in het brein niet meer visueel worden omgezet. En dat is noodzakelijk om het later te kunnen reproduceren. Echt luisteren is een visueel proces.
En daarom raadt de auteur aan om respect voor de spreker op te brengen door goed naar hem te luisteren door regelmatig even kort je ogen iets weg te draaien, waardoor je jezelf een beeld vormt van datgene wat de ander jou vertelt. “Vervolgens kijk je weer naar de verteller om te laten weten dat je het volgt en begrijpt.”

En ook de volgende tip druist in tegen wat ik mijn cursisten of coachees leer: “Er is te veel waarde gegeven aan het verstand,” zo begint Frijters. “Het gevolg is dat het verstand voor iets te gebruiken waar het niet voor gemaakt is. Het lijkt daarom zo logisch als je geleerd word: schrijf je presentatie uit of nog erger: leer het van buiten. Maar stop hiermee. Hier is nauwelijks naar te luisteren en krachtig komt het niet over, of je moet Timmermans of Obama heten.” Mooi is dat… Als ik iets doe (en aanraad) in mijn voorbereiding van lezingen, is het eerst uitschrijven van de speech, een mindmap maken en mijn verhaal uit mijn hoofd leren. Zonder – zo geloof ik – hierin aan authenticiteit in te leveren.

Nog eentje dan, waarin Frijters zowel origineel en tegendraads is. Terwijl ik uit onder andere het erg goede ‘Verbaal Meesterschap’ van Remco Claassen leerde, is het verstandig direct de aandacht van je publiek te trekken door te beginnen met drie goed voorbereide vragen. Met deze vragen laat je direct zien dat de rest van je verhaal over hen gaat en zet je ze op het puntje van je stoel omdat je vervolgens belooft dat je in het vervolg van je speech de antwoorden zult geven. Niet doen, zegt Frijters. “Beginnen met een vraag, is beginnen met verlies. Het zijn aanloopjes die je als goede spreker beslist niet nodig hebt. […] Mensen die spreekangst hebben, beginnen hun presentatie vaak zo.” Dat had ik toch niet achter Claassen, jaarlijks verkozen tot beste spreker van het land, gezocht…

Ben ik het dan helemaal met niets met Frijters eens? Zeker wel. Zo deel ik zijn allergie voor het gebruik van onnodig gebruik van de powerpoint. En mooi vind ik zijn aanbeveling om nooit naast het scherm te gaan staan. Hiermee doe je je publiek namelijk de suggestie dat wat er op het scherm staat belangrijker is dan jouzelf. Laat je slide zien en zet vervolgens de beamer weer uit. Pak je plek in het centrum van het podium terug.

Gaat dit boek van Frijters mijn leven veranderen? Nee. Ben ik het in alles met hem eens? Nee. Maar dit wil niet zeggen dat ik wel degelijk van hem kan leren – en andere sprekers ook. Mijn advies: pak wanneer je je wilt verdiepen in spreekvaardigheid het boek van Frijters erbij, maar laat het zeker niet alleen bij dit boek. En vind vervolgens voor jezelf uit wat voor jou wel en wat niet werkt om je publiek van begin tot eind mee te nemen in je verhaal.

Vroeger had ik spreekangst…
Pieter Frijters

Koop het boek hier

Ontvang een gratis e-book over Dienend Leiderschap, krijg de laatste blogs over leiderschap en storytelling in je inbox en mis niets! Meld je hier aan… >>