RECENSIE: ONS FEILBARE DENKEN OP HET WERK

26-05-2019

RECENSIE: ONS FEILBARE DENKEN OP HET WERK

Wij mensen zijn maar ingewikkelde wezens. Een gecompliceerd soort dat het liefst alles zo overzichtelijk mogelijk houdt. Wanneer het gemakkelijk kan, zullen we er alles aan doen vooral niet moeilijk te doen. Of ook: liever lui dan moe. En dus schakelen we (onbewust) het liefst dat deel van onze hersenen in dat afgaat op intuïtie en bestaande kennis dan dat wij onszelf aan het denken zetten.

(Ontdek hier hoe je de theorie van Kahneman kunt toepassen in storytelling.)

Daniel Kahneman heeft het – om het simpel te houden – in zijn geniale boek Ons feilbare denken (hier te bestellen: ) over Systeem 1 en Systeem 2 denken. Het eerste werkt automatisch, snel, moeiteloos, emotioneel en uit ervaring, terwijl het tweede bewust is, langzaam te werk gaat, meer moeite kost, rationeel is en de regels volgt. Kennis hoe deze systemen werken, kan ons helpen ons eigen doen en laten te analyseren en te verklaren. Waarom neem ik op het ene moment deze beslissing, terwijl ik later op de dag voor eenzelfde vraagstuk een andere keuze maak? Het kan alles met Systeem 1 en Systeem 2 te maken hebben.

Handig dat Chantal van der Leest de theorie van Kahneman als leidraad heeft genomen voor haar boek Ons feilbare denken op het werk. Door de soms lastige theorieën van Kahneman in simpele woorden uit te leggen en direct een link te leggen met ons doen en laten op de werkvloer, gunt ze ons Systeem 2 denken wat rust. In hapklare brokken neemt Van der Leest ons mee door de kernpunten van Kahnemans betoog en laat meteen zien welke consequenties dit kan hebben op onze werkzaamheden.

Laten we een paar begrippen die in het boek voorbijkomen de revue passeren:

Mere Exposure Effect: Hoe bekender we ergens mee zijn, hoe meer waarde wij eraan verbinden (Systeem 1 wint de slag).

Gevolg:
De lezer beschouwt een schrijver van heldere teksten meer als expert dan een schrijver van ingewikkelde en lastige teksten.

Lastige namen wekken minder vertrouwen op. (Oeps: wat zegt dit over mijn bedrijfsnaam Proistamenos…? Pro wat?!)

Priming: Oproepen van associaties met een stimulus. “Ork, ork, ork, soep eet je met een…” (Vork? Systeem 1 wint.)

Gevolg:
Boven het kopieerapparaat een poster hangen met ogen die je indringend aankijken, als je wilt dat je medewerkers geld in het potje stoppen bij elke kopie die zij maken. (“Ik word in de gaten gehouden. Laat ik maar gewoon betalen…”)

Affectheuristiek: Onze voorkeur bepaalt welke opvattingen we geloven (Waarom systeem 2 aan het werk zetten en serieus nadenken over alle argumenten?)

Gevolg:
Argumenten die niet aansluiten bij onze bestaande overtuigingen slaan we sneller in de wind. Zaak dus om in een discussie met argumenten te komen die aanhaken bij het Systeem 1 denken van je toehoorders.

Halo-effect: Het weinige dat je van iemand weet, straalt af op zijn hele persoonlijkheid. (Systeem 1 rules!)

Gevolg:
Zie ik er slonzig uit wanneer ik een podium opstap, zullen mijn toehoorders meer moeite hebben mijn misschien wel ijzersterkte verhaal serieus te nemen. Mijn slonzigheid heeft hen namelijk al direct onbewust doen besluiten dat ik nooit een gedegen verhaal kan houden.

De bovengenoemde begrippen zijn er slechts enkele van die Van der Leest bespreekt. Ons feilbare denken op de werkvloer is een aanrader voor iedereen die zichzelf en zijn collega’s en klanten beter wil leren begrijpen en beinvloeden en voor hen die thuis op de bank leuke testjes wil doen met zijn of haar partner.
Door de heldere samenvatting die Van der Leest geeft van het boek van Kahneman, is het geen moetje om eerst Ons feilbare denken te lezen, al zul je er geen spijt van krijgen dit alsnog wel te doen.

Ons feilbare denken op het werk
Chantal van der Leest
Koop het boek hier.