HET KOMPAS VAN DE HELD

15-09-2022

HET KOMPAS VAN DE HELD

In een column in het AD beklaagde columnist Sjoerd Mossou zich onlangs over het gebrek aan moreel leiderschap bij Ajax. Na de nodige affaires rondom oud-directeur Overmars, dopinggebruik van keeper Onana, de slappe houding van de directie in de trieste zaak van Nouri (mis ik nog iets?), waren het nu enkele spelers die vlak voor de sluiting van de transfermarkt niet meer wilden trainen (werkweigering dus) om een vertrek bij Ajax te forceren om elders nog meer bakken met geld te kunnen verdienen. “Tegenwoordig lijkt in Amsterdam haast elke norm vervaagd,’ aldus Mossou.

Mossou schreef een column over Ajax. Hij had met evenveel gemak iets kunnen schrijven over de gang van zaken in politiek Den Haag of over een gebrek aan moreel leiderschap in het bedrijfsleven. De kranten staan er helaas bol van. Terecht daarom de oproep van Rick Willemsen en Titia Wolf in hun boek ‘Het kompas van de held’ om leiders die wel hun – wat ik noem – dienende rol oppakken. ‘Naar ons idee hebben wij in deze tijd helden nodig die staan waarvoor ze staan en een duidelijke keuze maken op basis van hun geleefde publieke, professionele en persoonlijke waarden. Helden die deze waarden ook helder weten te communiceren en met anderen kunnen verbinden, zodat er vertrouwen groeit’. En dus gaan de auteurs in hun boek in op drie belangrijke pijlers: storytelling, ethiek en leiderschap. Op zoek naar ons morele kompas.

Voordat de auteurs uit de doeken doen hoe we ons morele kompas kunnen vinden, verklaren zij de drie pijlers:

Ethiek: Je meest authentieke gids van waarden en normen.

Hier gaat het om onze morele dilemma’s, trouw blijven aan jezelf en weten hoe wij ons verhouden tot de organisatiewaarden en maatschappelijke waarden.

Leiderschap … die richting geeft bij lastige keuzes en dilemma’s.

Nu gaat het om de besluiten die wij nemen en wat wij doen. Wat is de context? En is dit het juiste moment?

Storytelling … en waarmee je je kunt positioneren naar anderen toe.

Welke verhaal nemen wij tot ons? Welke verhaal vertellen wij zelf? En sta ik ook open voor het verhaal van de ander?

Belangrijk element in het door de auteurs ontworpen kompas is het onderscheid dat zij maken in onze publieke, professionele en persoonlijke waarden. In andere woorden: hoe verhouden wij ons tot de maatschappelijke context, hoe staan wij in ons werk en hoe wil je je persoonlijke leven leiden? En welke normen (dus concrete vertalingen) vloeien uit al deze waarden voort? We vinden antwoord op deze vragen door ‘het vangen, vormen en vertellen van verhalen’. Onbewust zijn we volgens de auteurs allemaal storytellers. ‘Onze verhalen vormen een bron van moreel inzicht en spelen een belangrijke rol in de morele verantwoording van ons gedrag.’

Aan de hand van diverse dilemma’s helpen Willemsen en Wolf onze waarden te ontdekken. Vragen die we ons bij elk dilemma kunnen stellen zijn onder andere:

1. Wat vertelt dit verhaal jou en wat raakt je? (Storytelling)
2. Wat is het juiste, wat vind jij en waarom? (Ethiek)
3. Wat is je besluit en wat doe je (Leiderschap)
4. Welke waarde ligt ten grondslag aan je besluit?

Terechte waarschuwing van de auteurs is hierbij dat ‘altijd je eigen perceptie en je morele bril de situatie kleuren.’ Pas wanneer wij ons hiervan bewust zijn, ontstaat er ruimte voor een dialoog.

Doel van deze exercitie van  het ontdekken van ons kompas? ‘Uiteindelijk gaat het er om dat jij de held wordt van je eigen verhaal: laat anderen zien dat ook anders kan en neem het initiatief om vanuit je eigen waarden en visie een steentje bij te dragen aan een betere wereld. Hanteer voor jezelf de hoogste normen, gedraag je (een beetje) fatsoenlijk en wees transparant over je afwegingen’.

My goodness! Wat zou het mooi zijn wanneer zowel politici, ondernemers en sporters deze boodschap ter harte zouden nemen. Want een ding is wat mij betreft duidelijk: onze samenleving kan nog wel wat echte helden gebruiken! 

Het kompas van de held
Rick Willemsen en Titia Wolf

Koop het boek hier