OBAMA OVER… DIENEND LEIDERSCHAP

30-11-2020

OBAMA OVER… DIENEND LEIDERSCHAP

Als 44^ste president van de Verenigde Staten gaat Barack Obama de geschiedenis in als de eerste zwarte president van het land en als begenadigd spreker. Maar er is uiteraard meer te zeggen over de man die nog voor generaties als rolmodel zal dienen. Wat kunnen we bijvoorbeeld leren van zijn leiderschap? Een aantal lessen die wij trekken uit zijn memoires ‘Een beloofd land’.

1) In de leer bij rolmodellen

Natuurlijk staat iedere leidinggevende voor zijn of haar eigen unieke keuzes. Helemaal wanneer je de president van het machtigste land ter wereld bent. Maar dit wil niet zeggen dat je niet kunt leren van leiders uit het verleden. Obama dook daarom de boeken in om in de leer te gaan bij leiders als Abraham Lincoln, Mahatma Gandhi en Martin Luther King jr.. Leiders die hij zijn rolmodellen noemt.

Welke (auto)biografie heb jij als laatst gelezen?

2) Weet waarom je wilt leidinggeven

Toen de kleine Barack op zijn twaalfde deel uitmaakte van een groepje dat een kind op school pestte, werd hij door zijn teleurgestelde moeder op het matje geroepen. “Weet je, Barry, er zijn mensen in deze wereld die alleen aan zichzelf denken. Het kan ze niet schelen wat er met andere mensen gebeurt, zolang zij maar krijgen wat ze willen. Ze kleineren anderen om zichzelf belangrijk te voelen. En dan heb je mensen die het tegenovergestelde doen, die zich kunnen voorstellen hoe anderen zich moeten voelen, en ervoor zorgen dat ze geen dingen doen die andere mensen pijn doen. Wat voor soort iemand wil jij zijn?”

Wil jij een dienend of een zelfdienend leider zijn? Wat zijn je diepste drijfveren om te willen leidinggeven? 

3) Leiderschap begint bij luisteren

In zijn tijd als staatssenator in Chicago leerde Obama hoe belangrijk het is oprecht te leren luisteren naar de mensen voor wie hij er wilde zijn. “Ik moest luisteren en niet alleen beredeneren wat voor mensen van belang was,” zo blikt hij zelf terug op zijn beginjaren als politicus.

Ben jij meer een prater of meer een luisteraar? Ben je echt nieuwsgierig naar de ander aan wie je leiding mag geven?

4) Ken je prioriteiten

Natuurlijk zijn we altijd druk. En vooral leidinggevenden voelen dat zij altijd en overal verantwoordelijk voor zijn. Gevolg is dat het echte leiderschap niet ligt bij de leidinggevende zelf, maar bij zijn agenda. Nu was Obama, zeker tijdens campagnetijd, vaak van huis. Maar hij nam zich ook voor niet alleen een leider te zijn voor het land, maar zeker ook binnen zijn gezin. Nadat ook Obama zich weer had laten leiden door zijn agenda dacht hij terug aan de belofte die hij bij de geboorte van zijn dochter Malia had gedaan: “Dat mijn kinderen mij zouden kennen, dat ze zouden opgroeien en weten dat ik van ze hield, dat ze voelden dat ik hen altijd op de eerste plaats had gezet.”

Heb jij al een persoonlijk mission statement voor jezelf geschreven waarin je beschrijft waar jouw prioriteiten liggen? 

5) Blijf jezelf eraan herinneren voor wie je het doet

Veel leidinggevenden beginnen met de allerbeste bedoelingen: ze hebben een droom en willen er oprecht voor de ander zijn. Maar gedurende de rit vertroebelt dit doel. Niet zij, wij, maar ik staat centraal. Obama: “Ik was ervan overtuigd dat deze campagne niet over mij ging, maar dat ik een spreekbuis was geworden waardoor mensen het belang van hun eigen verhalen en hun eigen waarde zouden kunnen herkennen en met elkaar konden delen.” 

Wanneer Michelle hem later vraagt waarom hij überhaupt president wil worden, somt Obama eerst enkele politieke doelstellingen op, om vervolgens tot de kern te komen: “Er is geen garantie dat we dit voor elkaar krijgen. Maar dit weet ik wel zeker. Ik weet dat op de dag dat ik mijn rechterhand opsteek en de eed afleg om president van de Verenigde Staten te worden, de wereld anders naar Amerika zal kijken. Ik weet dat kinderen uit het hele land – zwarte kinderen, latino kinderen, buitenbeetjes – ook anders naar zichzelf zullen kijken, hun horizonnen verbreed, hun mogelijkheden vergroot. En dat alleen al… dat zou het waard zijn.”

Wie staat in jouw leiderschap centraal?

6) Blijf lol maken

Leiderschap is natuurlijk vaak een serieuze business. Er kan nogal wat op het spel staan. Maar het blijft zaak reële hoop uit te stralen. Ook Obama had soms een oppepper nodig van zijn teamleden. Na weer een lange, vermoeiende campagnedag was het Gibbs die Obama tot de orde riep.
“Heb je plezier?” vroeg hij.
“Nee,” zei ik.
“Kunnen we iets doen om het plezieriger te maken?”
“Nee.”
Reggie Love hoorde het gesprek aan en draaide zich met een grote glimlach naar de mannen om: “Ik weet niet of het troost biedt, maar ik heb echt de tijd van mijn leven.”
En dit bood troost, zo schrijft Obama. “Al heb ik hem dat toentertijd niet gezegd.”

Heb je nog lol in je rol als leidinggevende?

7) Blijf kijken naar de mens achter de meningsverschillen

Als leidinggevende heb je voortdurend te maken met mensen met wie je het hartgrondig oneens bent. Helemaal wanneer je de rol van politicus hebt. Gevaar is om de mensen met wie je werkelijk geen enkel standpunt deelt – wiens ideeën je misschien wel te idioot voor woorden vindt – zelf ook als idioot afschildert. Mooi daarom de woorden van Obama over zijn voorganger George W. Bush die in Nederlandse media nogal eens als zwakzinnig is weggezet: “Ik was het met vrijwel elk belangrijke beleidsbesluit van George W. Bush oneens, maar ik was de man wel sympathiek gaan vinden en ik vond hem rechtdoorzee, ontwapenend en vol zelfspot wat zijn humor betreft.”

Kun jij de mens achter de meningsverschillen nog zien en waarderen?

8) Probeer de ander te blijven begrijpen

Hoe ver standpunten ook uit elkaar kunnen liggen, als leider is het belangrijk te blijven proberen de standpunten van de andere te blijven begrijpen. Al lukt dit Obama ook niet altijd. Zo was hij stomverbaasd over de houding van bankiers die ondanks een wereldwijde crisis en het feit dat hun banken door de overheid overeind gehouden moesten worden, zichzelf doodleuk bonussen toekenden. Obama: “Ik probeerde hun standpunt te begrijpen, maar dat lukte me niet. Ik dacht daarentegen aan mijn grotmoeder, hoe haar karakter in mijn gedachten weergaf hoe een bankier behoorde te zijn: eerlijk, voorzichtig, veeleisend, risicomijdend. Iemand die weigerde er de kantjes van af te lopen, die verspilling en overdaad haatte.”

Probeer jij eerst te begrijpen voordat je begrepen wilt worden?

9) Durf moeilijke beslissingen te nemen

Meer dan wie ook, moet de president van een land als de VS moeilijke beslissingen kunnen nemen. Een van deze beslissingen was toen Somalische piraten een vrachtschip hadden ingenomen en kapitein Phillips gijzelden. Obama gaf de Navy SEALS de opdracht de piraten dood te schieten. Obama: “Maar hoe opgelucht ik ook was om Phillips weer met zijn familie herenigd te zien worden […] geneigd om mezelf hierom op de borst te kloppen was ik niet. […] Ik realiseerde mij dat er in de hele wereld miljoenen jongemannen waren zoals die drie dode Somaliërs. […] Hun levens waren getekend en belemmerd door wanhoop, onwetendheid, dromen van religieuze glorie, het geweld in hun omgeving, of de plannen van oudere mannen. […] Het liefst zou ik hen op een een of andere manier willen redden – hen naar school sturen, een vak laten leren, de haat die hun hoofden opvulde wegnemen. Maar in plaats daarvan, door de wereld waarin ze leefden en het apparaat dat ik aanvoerde, was het vaker zo dat ik ze doodde.”

Durf jij beslissingen te nemen die tegen je gevoel ingaan?

10) Zoek tegenspraak

Het is als leidinggevende gemakkelijk om ja-knikkers om je heen te verzamelen. Alleen mensen in je MT te zetten van wie je weet dat ze ja en amen roepen op alles wat jij zegt en je nooit eens kritisch bevragen. Een effectief leider zal echter op zoek gaan naar mensen die hem of haar durven tegen te spreken en die kritische vragen blijven stellen. Dit was de reden waarom Obama blij was met de rol die Joe Biden als vicepresident vervulde. Obama: “Net als bij andere grote beslissingen die ik als president had genomen, stelde ik het op prijs dat Joe bereid was in te gaan tegen de heersende opvattingen en dat hij lastige vragen stelde. Het bood mij de ruimte die ik nodig had voor mijn persoonlijke afwegingen.”

Wie heb jij in je team verzameld? Ben je bewust op zoek naar tegenspraak en andere zienswijzen?

11) Zorg voor een divers en inclusief team

Lees meer over dit thema in het blog Obama over… Inclusief leiderschap

 

Lees de bespreking van ‘Een beloofd land’ hier.
Lees ‘Obama over Storytelling’ hier.

Koop het boek hier

Ontvang een gratis e-book over Dienend Leiderschap, krijg de laatste blogs over leiderschap en storytelling in je inbox en mis niets! Meld je hier aan… >>