Iedereen verklaarde hem voor gek. Hoe kon hij nu zijn beste medewerker op eigen initiatief aan een nieuwe baan helpen? Toch is dit wat hij deed. Omdat deze medewerker elders meer kans maakte om tot zijn recht te komen.
In een interview dat ik met hem had, vertelde de directeur van een gordijnenatelier wat volgens hem de kern van dienend leiderschap is: het beste uit je mensen halen. Ook wanneer dit betekent dat dit “beste” alleen elders bereikt kan worden en dit ten koste gaat van zijn eigen omzet. En dus had hij zijn productiefste medewerker benaderd voor een gesprek over zijn groeimogelijkheden. Binnen zijn atelier kon hij hem geen nieuwe uitdagingen meer bieden, maar wel zag hij de potentie die de man had. Gaven en talenten die elders wel tot hun recht zouden komen. Hij stelde zijn beste kracht het volgende voor: “Hoe zou jij het vinden wanneer we samen op zoek gaan naar een andere baan waar je nog meer uit jezelf kunt halen?” Aldus geschiedde.
Het dilemma van de bovengenoemde directeur komt eigenlijk op het volgende neer:
Ga ik voor eigen winst (en dus de medewerker die het meeste geld in het laadje brengt zo lang mogelijk binnen houden) of ga ik voor de winst van de medewerker (en hem dus elders meer uit zichzelf te laten halen)? In andere woorden: dienend leiderschap is een hartzaak. Heb je diep van binnen het intense verlangen dat je mensen tot bloei komen? Dat ze – om het wat zweveriger te zeggen – tot hun bestemming komen?
Niet voor niets stelt Greenleaf (die in de jaren zestig met de term dienend-leiderschap kwam, zie ook onder dit blog) dat leiderschap altijd gepaard moet gaan met coaching. Of zoals Ken Blanchard, uitvinder van het situationeel leiderschapsmodel stelt, een leidinggevende moet gaan voor een partnerschap met zijn medewerkers. En in dit partnerschap stuurt en ondersteunt hij waar nodig.
En ja, beste leidinggevenden, dit kost tijd. Veel tijd. En dat terwijl we het al zo druk hebben met zoveel andere dingen. En dus komt het er nu op aan: waar liggen onze prioriteiten? Op eigen werkzaamheden of op het coachen van onze medewerkers?
Waarvoor was je ook alweer leidinggevende geworden?
(En nee, ik begin nu bewust niet over de lange termijn resultaten die het oplevert wanneer je echt in mensen investeert. Nu eerst maar eens focus op onze echte intenties als leidinggevenden…)
De 10 kenmerken van Dienend Leiderschap van Greenleaf:
Een dienend leider verstaat de kunst van het luisteren. Dat is een kunst die lang niet iedereen verstaat
Empathie of inlevingsvermogen is een wezenlijk kenmerk van een dienend leider. Het is een belangrijke eigenschap, omdat die beantwoordt aan het verlangen van mensen om serieus genomen te worden, gezien en gehoord te worden.
Helend vermogen is het vermogen om mensen ‘heel’ te maken. En je bent ‘heel’ als je in balans bent met jezelf en je omgeving.
Dienend leiderschap draait om de wens om mensen tot hun recht te laten komen. Daarom zal een dienend leider altijd inzetten op groei van zijn of haar medewerkers – zowel op het persoonlijk vlak als professioneel. Dienend leiderschap is dan ook altijd gekoppeld aan coaching.
Aan de basis van dienend leiderschap ligt het idee dat de mens een sociaal wezen is. Ieder mens is onderdeel van een groter geheel en daarin ligt ook zijn kracht. Samen krijg je niet alleen meer voor elkaar, maar je kunt ook steun, warmte en stimulans ontlenen aan de groep.
Zoals het woord aangeeft, betekent bewustzijn op een bewuste manier in het leven staan. Dat is minder makkelijk dan het lijkt. Veel dingen gebeuren op de automatische piloot en vaak zijn we tijdens ons werk in gedachten met iets anders bezig. Dienend leiderschap zorgt ervoor dat je een groter bewustzijn krijgt.
Alle aandacht voor dienen laat onverlet dat een leider ook gewoon moet leiden. Hij of zij moet de richting aangeven en mensen in beweging krijgen. Niet via dwang, maar via overtuigingskracht. Werkelijke overtuigingskracht is meer dan een goed betoog. Het berust ook op morele autoriteit.
Nieuwe dingen ontstaan uit dromen. Uit het vermogen om te kijken voorbij de bestaande kaders. Maar met dromen alleen kom je nergens. Om de dromen handen en voeten te geven, moet de droom worden ingebed in de realiteit. Je moet dus in actie komen, de juiste maatregelen treffen en werken vanuit een concept. Dat concept fungeert als kompas. Het geeft de richting aan en dient als ijkpunt om te kijken of je nog wel op de juiste weg bent. Met de juiste mix van droom en daad kun je je eigen werkelijkheid creëren.
Vooruitzien is het vermogen om te anticiperen, in te spelen op situaties vanuit een brede ervaring. De intuïtie is daarbij heel belangrijk. Iedereen beschikt erover, maar lang niet iedereen durft er ook op te vertrouwen.
In een wereld waarin grondstoffen langzaam maar zeker uitgeput raken en de aarde schijnbaar onomkeerbare schade wordt toegebracht, is duurzaamheid een belangrijk begrip. Een dienend leider kent zijn verantwoordelijkheid voor de omgeving en gedraagt zich als een goed rentmeester. Dat betekent dat hij of zij verder kijkt dan vandaag en op verantwoorde wijze met de omgeving en het milieu omgaan.