Terwijl de rest van de groep aan de koffie ging, bleef de jonge vrouw in de trainingsruimte staan. Toen ze zag dat iedereen weg was, keek ze mij verlegen aan en stak van wal…

De groep had net een DISC-profiel ingevuld en kletste enthousiast over de uitkomsten. De vrouw deed echter haar best haar tranen in te houden. “Die uitslag… Vroeger klopte die. Maar sinds…” Ze slikte haar woorden in. “Sinds er iets is gebeurd, ben ik niet meer die spontane meid zoals het profiel mij beschrijft, maar ben ik een bang, stil vogeltje. Van het extraverte is weinig meer over.”

Ik had met de vrouw te doen. Wist niet wat haar was overkomen of aangedaan, maar ik had wel een duister vermoeden. Wat nu als ik haar leidinggevende was geweest en dagelijks met haar had opgetrokken? Wat had ik gedaan om er echt voor haar te kunnen zijn? 

In onze levensloop hebben we allemaal wel schade opgelopen. De een traumatischer dan de ander, maar niemand komt ongeschonden de jaren door. Je medewerkers niet. Jij als leidinggevende niet. Het derde kenmerk van dienend leiderschap (zie de tien eigenschappen volgens Greenleaf hieronder) is Helend vermogen. Zijn wij als leidinggevenden bereid en in staat kopje onder te gaan en alles uit de kast te trekken er echt voor onze mensen te zijn? En dan heb ik het nu niet over het helpen groeien in competentie en betrokkenheid, maar over het een plaats geven van gebeurtenissen in het verleden. En nee, wij leidinggevenden zijn geen psycholoog, maar dit wil niet zeggen dat we niet oprecht kunnen luisteren en empathie kunnen tonen.

Er is wel een duidelijke voorwaarde: omgaan met littekens begint bij onszelf. Welke beurse plekken hebben we zelf gedurende de rit opgelopen? Hebben we ze een plek gegeven? Of worstelt ons ego bijvoorbeeld nog met trots of onzekerheid? Pas wanneer we als leidinggevende eerst serieus met onszelf aan de slag gaan, kunnen wij er echt zijn voor onze medewerkers. Doen we dit niet… Dan is de kans zelfs aanwezig dat wij als leidinggevenden door onze gedragingen de oorzaak zijn van nieuwe wonden bij onze medewerkers…

• Luisteren (Lees het blog ‘Met de billen bloot’ hier)
  Een dienend leider verstaat de kunst van het luisteren. Dat is een kunst die lang niet iedereen verstaat
• Empathie (Lees het blog ‘Geen plek voor een slachtofferrol’ hier)
  Empathie of inlevingsvermogen is een wezenlijk kenmerk van een dienend leider. Het is een belangrijke eigenschap, omdat die beantwoordt aan het verlangen van mensen om serieus genomen te worden, gezien en gehoord te worden.
• Helend vermogen (Lees het blog ‘Kopje onder’)
  Helend vermogen is het vermogen om mensen ‘heel’ te maken. En je bent ‘heel’ als je in balans bent met jezelf en je omgeving.
• Commitment aan de groei van mensen (Lees het blog ‘Zo gek als een deur’)
  Dienend leiderschap draait om de wens om mensen tot hun recht te laten komen. Daarom zal een dienend leider altijd inzetten op groei van zijn of haar medewerkers – zowel op het persoonlijk vlak als professioneel. Dienend leiderschap is dan ook altijd gekoppeld aan coaching.
• Bouwen aan gemeenschap (Lees het blog ‘Eenzaam aan de top’)
  Aan de basis van dienend leiderschap ligt het idee dat de mens een sociaal wezen is. Ieder mens is onderdeel van een groter geheel en daarin ligt ook zijn kracht. Samen krijg je niet alleen meer voor elkaar, maar je kunt ook steun, warmte en stimulans ontlenen aan de groep.
• Bewustzijn (Lees het blog ‘Ben je nog gelukkig? En je mensen ook?)
• Zoals het woord aangeeft, betekent bewustzijn op een bewuste manier in het leven staan. Dat is minder makkelijk dan het lijkt. Veel dingen gebeuren op de automatische piloot en vaak zijn we tijdens ons werk in gedachten met iets anders bezig. Dienend leiderschap zorgt ervoor dat je een groter bewustzijn krijgt.
• Overtuigingskracht (Lees het blog ‘Natuurlijk leiderschap vs “omdat ik de baas ben”‘
  Alle aandacht voor dienen laat onverlet dat een leider ook gewoon moet leiden. Hij of zij moet de richting aangeven en mensen in beweging krijgen. Niet via dwang, maar via overtuigingskracht. Werkelijke overtuigingskracht is meer dan een goed betoog. Het berust ook op morele autoriteit.
• Conceptualiseren (Lees het blog ‘Hoe je verstand te blijven gebruiken’)
  Nieuwe dingen ontstaan uit dromen. Uit het vermogen om te kijken voorbij de bestaande kaders. Maar met dromen alleen kom je nergens. Om de dromen handen en voeten te geven, moet de droom worden ingebed in de realiteit. Je moet dus in actie komen, de juiste maatregelen treffen en werken vanuit een concept. Dat concept fungeert als kompas. Het geeft de richting aan en dient als ijkpunt om te kijken of je nog wel op de juiste weg bent. Met de juiste mix van droom en daad kun je je eigen werkelijkheid creëren.
• Vooruitzien (Lees het blok ‘Met de benen op tafel’)
  Vooruitzien is het vermogen om te anticiperen, in te spelen op situaties vanuit een brede ervaring. De intuïtie is daarbij heel belangrijk. Iedereen beschikt erover, maar lang niet iedereen durft er ook op te vertrouwen.
• Rentmeesterschap (Lees het blog ‘Wat doen we hier?’)
  In een wereld waarin grondstoffen langzaam maar zeker uitgeput raken en de aarde schijnbaar onomkeerbare schade wordt toegebracht, is duurzaamheid een belangrijk begrip. Een dienend leider kent zijn verantwoordelijkheid voor de omgeving en gedraagt zich als een goed rentmeester. Dat betekent dat hij of zij verder kijkt dan vandaag en op verantwoorde wijze met de omgeving en het milieu omgaan.