TIJD OM ECHT TE LUISTEREN

11-01-2022

TIJD OM ECHT TE LUISTEREN

‘Ik kon niet anders dan heel hard huilen.’ De journaliste en auteur met wie ik spreek, wordt nog stil wanneer ze aan de gebeurtenis denkt. Het ging om een interview dat zij had met een groot denker, ergens in het Verre Oosten. Al aan het begin van het gesprek kwamen haar tranen. Eerst wist zij niet wat het was dat haar zo ontroerde. Maar opeens begreep zij het. Ze zat tegenover iemand die echt naar haar luisterde. Dit terwijl zij de interviewster was. Een intense ervaring die haar diep raakte.

LUISTEREN OM TE REAGEREN

Weinig zo moeilijk als werkelijk te luisteren naar wat iemand te zeggen heeft. Ons eigen geluid overstemt dat van de ander. Hoe vaak ga je niet ergens op de borrel, klets je wat, maar kom je aan het eind van de avond tot de conclusie dat er eigenlijk geen enkele echte vraag aan je gesteld is? Niet dat het niet gezellig was of dat je niet leuk hebt gebabbeld, maar vaak zijn gesprekken niet meer dan een estafette van het delen van ervaringen. 

Waarbij de spreker liefst het langst mogelijk zelf het stokje in handen houdt. Of zoals leiderschapsdenker Stephen Covey het eens zei: ‘Het grootste communicatieprobleem is dat wij niet luisteren om te begrijpen, maar om te reageren.’

Ik had eens het voorrecht een lezing van Covey bij te wonen. Tijdens zijn betoog stelde hij het publiek de vraag wie van ons wel eens een spreekvaardigheidstraining had gevolgd. Ik schat dat zo’n 600 van de 1000 toehoorders hun hand opstaken. Vervolgens vroeg Covey wie van ons een training in luisteren had gehad. Toen staken zes mensen hun hand op. Covey schudde teleurgesteld zijn wijze hoofd. ‘Dit is precies wat er misgaat in leiderschap, lieve mensen’, zei hij. ‘We praten te veel en luisteren te weinig. Waarom denk je dat onze Schepper ons twee oren heeft gegeven en slechts een mond? Omdat we twee keer zoveel zouden moeten luisteren als praten…’

ONDERSTE GEDEELTE VAN DE IJSBERG

In mijn rol als storyteller heb ik de eer om de levensverhalen of corporate stories van mijn klanten op te tekenen. Voordat ik achter mijn laptop kan kruipen om te gaan schrijven, moet ik eerst tijd reserveren om goed te luisteren. Storytelling begint met storylistening. Dus ga ik op zoek naar verhalen, naar drijfveren, naar de zogenoemde onderstroom.

Die onderstroom is volgens Annet Scheringa en Simone Beemster, auteurs van het boek Storylistening, het gedeelte van de ijsberg dat zich onder de waterspiegel bevindt en dat het gedeelte boven water beïnvloedt.

Die onderstroom bestaat onder andere uit:

• overtuigingen die mensen hebben,
• normen en waarden,
• drijfveren,
• emoties en gevoelens.

Pas wanneer wij de onderstroom van iemand begrijpen, leren wij die ander ook echt kennen. Gedragingen alleen (de bovenstroom) zeggen namelijk nog maar weinig. Maar om echt goed naar de ander te kunnen luisteren, zullen we onszelf moeten dwingen stil te zijn. Lastig, want we willen allemaal zo graag zelf ons verhaal doen. Acteur Gary Hopkins zei het eens zo: ‘Sta nooit toe dat je ego je vermogen om te luisteren vermindert.’

MEESTER IN LUISTEREN

In haar boek ‘Dienend-leiderschap’ noemt Inge Nuijten twee “fundamentele principes” die bepalen wat je uitstraalt en hoe effectief je bent: de kwaliteit van je aandacht en je intentie. Beide gaan om de vraag of wij er echt voor de ander willen zijn? Echt luisteren is de goede vragen stellen, kijken, voelen wat er in de ander leeft. Of, en daar komt Covey nog een keer, empathisch luisteren, is niet luisteren omwille van jezelf, maar omwille van de ander. En ja, wanneer we dit mogen ervaren, kan ik mij voorstellen dat dit zo intens kan zijn dat de tranen als vanzelf komen.

Ik moet in dit verband denken aan koning Salomo. Het verhaal gaat dat hij bij zijn aantreden God om een ding mocht vragen. Hij vroeg om wijsheid. En wijsheid kreeg hij. Dit bewijst zich in het feit dat hij een meester werd in luisteren, de juiste vragen stellen, voelen wat er in de ander leeft. Salomo is nog steeds een legende om het naar hem vernoemde ‘Salomonsoordeel’. 

Twee vrouwen die bij elkaar in een huis wonen, krijgen op ongeveer dezelfde tijd een baby. Een van de baby’s sterft. Beide vrouwen zeggen vervolgens dat het levende kindje, hun kind is. Aan Salomo de taak een oordeel te vellen en de baby aan een van hen toe te wijzen. Salomo luistert, denkt en stelt vervolgens voor het levende kind in tweeën te snijden. Beide vrouwen konden zo een deel krijgen. Bizar gruwelijk en geniaal tegelijk! Salomo keek en luisterde naar de reactie van de vrouwen. De een vond het een goed plan, de ander zei het kind dan maar af te willen staan. Salomo wist genoeg. Hij luisterde naar de onderstroom van beide vrouwen. Het wat duidelijk wie er echt van de baby hield. De echte moeder wilde het kind afstaan zodat in ieder geval in leven bleef. Zij kreeg het kind.

 

Dit blog verscheen eerder op Lazarus en maakt deel uit van een nieuwe serie over (persoonlijk) leiderschap
Zie ook:
– Wat macht met ons kan doen
– Waarom we altijd reëel moeten blijven
–  Eenzaam aan de top
–  Schaamteloos
– Waarom we nooit van mening veranderen
– Tijd om echt te luisteren

Ontvang een gratis e-book over Dienend Leiderschap, krijg de laatste blogs over leiderschap en storytelling in je inbox en mis niets! Meld je hier aan… >>