Slavernij doorheen de wereldgeschiedenis

08-11-2023

Slavernij doorheen de wereldgeschiedenis

Uitbuiting, afranseling, seksueel misbruik. Tot zelfs de dood erop volgt. Dit is wat slavernij inhoudt. Vroeger én nu. Geen eeuw waarin dit kwaad sinds het bestaan van de mensheid werd overgeslagen. Wie ‘Slavernij doorheen de wereldgeschiedenis’ van E.J. van Amstel leest, kan niet anders dan geschokt zijn over wat mensen elkaar kunnen aandoen. De geschiedenis laat zien dat wij tot de meest bizarre daden in staat zijn zodra wij onze medemens ontmenselijken. En zoals gezegd: de geschiedenis herhaalt zich nog elke dag.

In de twaalf jaar dat ik nu voor International Justice Mission (IJM) werk, las en schreef ik het nodige over wat tot slaaf gemaakten vandaag de dag te lijden hebben. Ik sprak met mannen en vrouwen die waren bevrijd uit de handen van hun zogenoemde eigenaren. Ik keek in de ogen van meisjes die aan de kant van de weg te koop stonden voor seks. Met slavernij kreeg het Kwaad voor mij een gezicht. Slavernij is een plaag van geweld die de meest kwetsbaren teistert. Miljoenen worden uitgebuit, mishandeld en misbruikt. Met meer dan 50 miljoen slachtoffers zijn dit er nu zelfs meer dan ooit in de wereldgeschiedenis.

Wanneer we in het boek van Van Amstel die geschiedenis induiken, kunnen we alleen maar met ontzetting concluderen hoe mensen zich als beesten kunnen gedragen. De term slavernij blijkt een eufemisme voor wat we ook wel een orgie van geweld kunnen noemen. Denk alleen al aan hoe tot slaaf gemaakten in een kolkend Colosseum in Rome letterlijk voor de leeuwen werden geworpen. Voor plezier en vermaak van het klootjesvolk.

Maar naast dit bekende voorbeeld (wie zag de film ‘The Gladiator’ niet?) beschrijft Van Amstel dat dit volksvermaak geen uitzondering was. Slavernij is van alle tijden en plaatsen. De Vinkingen, de Mongolen, de Maya’s. En zo kunnen we nog even doorgaan… Tot aan vandaag aan toe. Nog steeds worden vrouwen (meisjes vaak nog) als seksslaaf misbruikt en mannen als oorlogsbuit afgevoerd en afgebeuld. Of dag in dag uit afgemat om aan onze kleding te werken…

Heilige boeken

Ook volgelingen van diverse wereldreligies maakten zich schuldig aan dit geweld. Sterker nog: de heilige boeken zoals de Bijbel en de Koran werden als excuus gebruikt om medemensen waanzinnig te behandelen. Naastenliefde kende blijkbaar zijn religieuze grenzen. De handen die werden gevouwen of in aanbidding werden geheven, waren dezelfde handen die zich vergrepen aan kwetsbare meisjes en jongens. Medegelovigen waren veilig, maar wee je gebeente als je een andere religie aanhing. Ook nu weer: is er echt veel veranderd?

Toch bleken godsdiensten ook een positieve uitwerking te kunnen hebben op hoe we onze medemens behandelen. Zo beschrijft Van Amstel hoe christenen in het Romeinse Rijk eerst als slaven werden gemarteld en vermoord en later juist werden beschermd omdat het christendom een officiële religie van het Romeinse Rijk werd. Van Amstel: ‘Er was een wereldwonder geschied! Op minder dan een eeuw tijd evolueerde een lang onderdrukte en zwaar vervolgde godsdienst tot de officiële staatsgodsdienst van het Rijk.’

Hoop

Misschien biedt deze uitspraak van Van Amstel wel de meeste hoop in dit boek vol geweld en slavernij. Want nu kunnen we misschien wel totaal ontmoedigd raken door het aantal van 50 miljoen tot slaaf gemaakten in deze tijd, we mogen ook geloven dat er wel degelijk een eind aan deze ellende kan worden gemaakt. We kunnen in de voetsporen treden van mannen en vrouwen als William Wilberforce, Frederick Douglass en Harriet Tubman (lees over hun strijd tegen slavernij in ‘Slavernij doorheen de wereldgeschiedenis’).

International Justice Mission

Hoe we een voorbeeld kunnen nemen aan deze historische figuren? Van Amstel gaat als antwoord op deze vraag uitgebreid in op de leidende rol die International Justice Mission voert in de strijd tegen slavernij. We kunnen verschil maken en een eind maken aan geweld en slavernij door te zorgen dat rechtssystemen (weer) gaan werken. De meest kwetsbaren zullen moeten worden beschermd. (Potentiële) daders moeten worden afgeschrikt om hun misdaden te begaan. En, zoals Van Amstel het wonder binnen het Romeinse Rijk beschrijft, zo zie ik het wonder nu gebeuren in de steden waarin IJM actief is. In landen als de Filipijnen, India en de Dominicaanse Republiek, zien we in sommige steden een afname van geweld en slavernij tot wel 86 procent.

Zoals gezegd: de verhalen uit ‘Slavernij doorheen de wereldgeschiedenis’ zijn schokkend. Maar ze zijn nog steeds keiharde realiteit. Nu zaak niet lamgeslagen door de verhalen en cijfers achterover te zakken, maar op te staan en in actie te komen. En ja, dit kan door je bij IJM aan te sluiten als Freedom Partner. Het klinkt wellicht cliché, maar niets doen, is simpelweg geen optie meer. Zeker niet na het lezen van dit ingrijpende boek van Van Amstel.

Slavernij doorheen de wereldgeschiedenis
E.J. van Amstel

Uitgeverij Aspekt