RECENSIE: WERK IS BETER

04-05-2019

RECENSIE: WERK IS BETER

Een ding is na het lezen van Winst is goed, werk is beter wel duidelijk: het kan in veel bedrijven en organisaties zo veel anders. Moet misschien wel zo veel anders… Johan van den Elzen, oud-CEO van Movares, weet wel hoe. En dit steekt hij dan ook niet onder stoelen of banken. Als lezer zien we hem als het ware soms wat verhit achter zijn computer zitten tikken: ‘Ik zal al die egotrippende leidinggevenden het voor eens en altijd duidelijk maken: haal potdorie nu eens meer uit je bedrijf en je mensen dan alleen maar die drang om veel geld te verdienen.’ Hij zegt het zo niet, maar het spat soms zo wel van de pagina’s af. En dat maakt zijn boek een aangenaam betoog voor de lezer die zich in zijn oproep herkent.

In zijn voorwoord trapt Van den Elzen direct goed af: “In mijn visie sta je als leidinggevende in dienst van de maatschappij en van je medewerkers. […] Maatschappelijke waarde creëren, dat is je belangrijkste taak.” En voldoet een leidinggevende niet aan deze rol? Voor de auteur is het reden om afscheid van hem te nemen: “Ik vind dat je de leider van een bedrijf ook zou moeten ontslaan als hij niet past bij de waarden en normen van het bedrijf, niet alleen vanwege tegenvallende resultaten.” De toon is gezet.

Voordat Van den Elzen verder ingaat op wat hij van leidinggevenden verwacht, deelt hij vier principes waar hij pal voor staat en die stuk voor stuk voer voor discussie zijn in managementteams.

Uitgangspunt 1: Ik geloof dat de financiële sector ondergeschikt moet zijn.

De kredietcrisis had een zegen kunnen zijn, volgens de auteur, als het een startschot was geweest van grote fundamentele veranderingen. Maar die veranderingen zijn – uitzonderingen daargelaten – uitgebleven.

Niet winst, maar de beperkingen van het milieu zouden leidend moeten zijn voor het economische verkeer. “Als de aarde leidend is voor het economisch handelen, dan zijn bedrijven en organisaties in dienst van onze aarde.”

Uitgangspunt 2: Ik geloof dat een organisatie onlosmakelijk verbonden is met de maatschappij.

In andere woorden: “Organisaties die uitsluitend gaan voor de winst of aandeelhouderswaarde, zijn in mijn ogen verkeerd bezig.” MVO zou dat ook in de genen van ieder bedrijf moeten zitten en niet slechts een speeltje zijn een enkele enthousiasteling van het bedrijf.

Uitgangspunt 3: Ik geloof in onderscheidend zijn, niet in groeien.

Ook dit derde punt, zal menig wenkbrauw doen fronsen. Want bestaan bedrijven juist niet met als doel te groeien? Is stilstaan immers niet achteruitgang? Volgens Van den Elzen niet: “Ik geloof niet dat groei per definitie een gezonde ambitie is. Groei maakt meer kapt dat je lief is.” En iets verder: “Een goede baas zou moeten staan voor een keuze voor bepaalde activiteiten of doelgroepen, waarin hij zich gaat specialiseren, waarin hij beter gaat worden dan de rest.”

Uitgangspunt 4: Ik geloof dat je overtuigingen moet uitdragen in plaats van doelstellingen.

Nu komt het erop neer dat een gedachtegoed “verinnerlijkt” moet worden. Pas dan worden medewerkers echt enthousiast en zullen zij alles in het werk stellen om dromen werkelijkheid te laten worden. “Dat is veel stimulerender dan te horen krijgen welke omzet gerealiseerd moet worden met bijbehorende winst.”

In de rest van zijn boek werkt Van den Elzen in tien behapbare hoofdstukken de consequenties van deze uitgangspunten uit. Aan bod komen onder andere het belang van werkgelegenheid, de perverse prikkels van bonussen en het vaak exorbitante salaris van directeuren. Over het laatste zegt hij dat directeuren maar moeilijk tevreden zijn met hun salaris, omdat “mensen in de top de neiging hebben zich te staven aan anderen (de zogenaamde peer group).” Het kan ook anders. Er zou niet moeten worden gekeken daar onderlinge verhoudingen tussen de boardrooms van de diverse bedrijven, maar naar de verhouding tussen boardroom en werkvloer.

Een belangrijk andere boodschap in Winst is goed, werk is beter is dat leidinggevenden veel meer uit hun mensen zouden moeten halen, door hen meer toe te vertrouwen, bewegingsvrijheid te geven en serieus te nemen. Durf de regie los te laten – zonder je medewerkers te laten verzuipen. Jij als leidinggevende hebt niet per se in alles de waarheid in pacht. Benut het potentieel van je medewerkers. En ja, dit vraagt soms dat de leidinggevende een stapje terugzet.

Winst is goed, werk is beter is een aanrader voor leidinggevenden die hun eigen visie, doen en laten onder de loep durven te nemen. Misschien ben je het niet altijd met Van den Elzen eens, maar neem dan op zijn minst de moeite om voor jezelf te verwoorden waarom niet en je eigen beweegredenen kritisch te bevragen.

Winst is goed, werk is beter
Johan van den Elzen.
Koop het boek hier.