RECENSIE: PRATEN MET VREEMDEN

27-11-2019

RECENSIE: PRATEN MET VREEMDEN

Malcolm Gladwell is een storyteller pur sang. Ook in zijn nieuwste boek ‘Praten met vreemden’ bewijst hij weer meeslepend te kunnen vertellen. De boodschap van zijn 352 pagina tellende werk, is echter samen te vatten in een enkele tweet: Wij laten ons gemakkelijk (door vreemden) bedriegen, omdat wij nu eenmaal de goede eigenschap hebben graag iemand te vertrouwen.

Afgelopen week mocht ik aan enkele sollicitatiegesprekken deelnemen. Mijn rol was vooral te kijken of de kandidaat naar mijn idee binnen de cultuur van de organisatie paste. Ik had het boek van Gladwell nog niet uit, dus was nog in de naieve veronderstelling dat ik in een enkel gesprek wel een goede inschatting kon maken…

Na zijn bezoek aan Adolf Hitler in 1938 kwam de Engelse premier Neville Chamberlain met een geruststellende boodschap thuis. Hitler was te vertrouwen (hij gaf Chamberlain immers een vriendschappelijke handdruk met twee handen) en had de premier toegezegd niet uit te zijn op het binnenvallen van heel Europa. De rest van het verhaal kennen we.

George W. Bush werd jaren later in de media belachelijk gemaakt omdat hij zei diep in de ogen van Vladimir Poetin te hebben gekeken en de man te vertrouwen. Inmiddels weten we dat de Russische president een grote schurk is.

Zit ik dan met mijn goede intenties bij het sollicitatiegesprek… Nu verwacht ik geen Hitler of Poetin tegenover mij te hebben zitten (al schuilt er in velen van ons wel een kleine dictator), maar hoe kan ik er zeker van zijn dat we daadwerkelijk de juiste kandidaat een baan aanbieden? Niet, zo is Gladwell stellig overtuigd. We laten ons namelijk allemaal misleiden. Door daders die zich onschuldig voordoen, maar ook door onschuldigen, die anders reageren dan wij van onschuldigen zouden verwachten.

Voor dit laatste geval vertelt Gladwell het bekende verhaal van de Amerikaanse Amanda Knox die enkele jaren onschuldig vastzat in een Italiaanse gevangenis voor de moord op haar huisgenoot Meredith Kercher. Knox gedroeg zich in het politiebureau zo eigenaardig (zo deed ze een handstand) dat iedereen er vrijwel direct van overtuigd was: die dame is zo schuldig als maar zijn kan (een conclusie die ook ikzelf trok bij het zien van een film over Amanda Knox).

Nu ben ik – net als velen – een leek in het inschatten van anderen. Maar agenten van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA zullen vast niet in deze valkuil trappen. Weer mis, zo concludeert Gladwell, wanneer hij het verhaal vertelt van een Cubaanse spionne die jarenlang geheime informatie wist door te spelen aan haar goede vriend Fidel Castro. Dit terwijl zij net als alle andere agenten standaard werd verhoord om te checken of zij inderdaad geen spion was.    

Kortom: we laten ons allemaal gemakkelijk beetnemen, of in ergere gevallen, bedriegen. Maar wie na het lezen van deze verontrustende verhalen een oplossing verwacht van Gladwell, heeft pech gehad. Want die geeft de auteur niet. Winst van dit boek, dat ongetwijfeld weer een bestseller wordt, is dan ook dat het ons bewustmaakt van ons onvermogen vreemden goed in te schatten en dat de auteur ons weet te vermaken met zijn aangrijpende verhalen.

En wat betreft de aangenomen sollicitant? De toekomst zal moeten uitwijzen of we een juiste keuze hebben gemaakt of misschien toch een kleine Hitler in huis hebben gehaald…

Praten met vreemden
Malcolm Gladwell

Koop het boek hier