RECENSIE: ONBEWUSTE VOOROORDELEN

29-01-2022

RECENSIE: ONBEWUSTE VOOROORDELEN

“Ik heb geen vooroordelen. Voor mij is iedereen gelijk.” De directeur van het bedrijf waar ik te gast ben als spreker, is stellig overtuigd van zijn vermogen zonder oordeel te kijken naar zijn medewerkers. “Onmogelijk,” zegt Pamela Fuller in haar boek ‘Onbewuste vooroordelen’. Zeggen dat je geen vooroordelen hebt, “ is zeggen dat je hersenen niet goed werken.” Als u mij niet kwalijk neemt, bracht ik deze boodschap iets minder direct aan mijn gesprekspartner.

Wel spraken we verder over de achterliggende gedachte van deze misschien wat boute, maar niet minder ware uitspraak van Fuller. Onze hersenen (en dan met name het primitieve brein) hebben als doel om in een fractie van een seconde te bepalen of we moeten vechten, vluchten of bevriezen. De holbewoner in ons is altijd op zoek naar veiligheid, een groep om bij te horen. Want dan maken we de meeste kans om te overleven. En – om de link naar onbewuste vooroordelen te leggen – bij wie voelen wij ons als vanzelf het veiligst? Juist: bij hen die het meest op ons lijken. En dus hebben wij onbewuste vooroordelen tegenover mensen die anders zijn dan wij. Of we nu willen of niet. Het is daarom volgens Fuller ook geen schande om onbewuste bias te hebben. Zaak is alleen deze bij jezelf te ontdekken en met ons denkende, meer ontwikkelde brein aan te pakken. Fuller: “Het is een permanente realiteit – niet iets dat we ooit ontdekken en dan voorgoed overwinnen, maar iets dat we voortdurend moeten onderzoeken en aan de orde moeten stellen.”

Om dit op de werkvloer voor elkaar te krijgen, is het allereerst van belang om te werken aan psychologische veiligheid. Fuller: “Om te voorkomen dat we de emotionele of primitieve delen van onze hersenen activeren, moeten wij ons psychologisch veilig voelen – in die zin dat wij niet bedreigd worden.” En, zo gaat ze verder: “Door psychologische veiligheid kunnen we in de prestatiezone komen en wordt de kans groter dat we vanuit het denkende deel van onze hersenen opereren.”

Met ‘de prestatiezone’ doelt Fuller op situaties waarin medewerkers zich gerespecteerd, inclusief en gewaardeerd voelen – dit in tegenstelling tot de ‘gevarenzone (hier voelen wij ons misbruikt, lastiggevallen en gekleineerd) en de ‘risicozone’ (nu voelen wij ons genegeerd en getolereerd’). 

Aan de hand van een simpel, maar zeer praktisch model, legt Fuller (samen met andere experts van het bureau FranklinCovey) uit hoe we met onbewuste voordelen aan de slag kunnen gaan. Zo gaat zij in op hoe wij bias kunnen ontdekken, hoe we verbinding kunnen versterken en hoe we moedige keuzes kunnen maken. Doel van dit boek (dat gezien de stijl door de grote Stephen Covey zelf geschreven had kunnen zijn) is dat de lezer “zich gesterkt zal voelen om kwetsbaarheid, empathie, nieuwsgierigheid en moed in te zetten in de strijd tegen bias en te werken aan een diverse, billijke en inclusieve organisatie.” De verwerkingsvragen voor medewerkers en leidinggevenden en de Nederlandse voorbeelden die aan de vertaling zijn toegevoegd, bieden hiervoor welkome handvatten.

Met onze leiderschapsroman ‘Inclusief leiderschap’ kozen Ugur Özcan en ik voor een laagdrempelige manier om de lezer kennis te laten maken en om te leren gaan met thema’s als bias, diversiteit en inclusie. Met ‘Onbewuste vooroordelen’ bieden de auteurs een grondig werk waarin alle facetten voor een inclusieve organisatie aan bod komen. Hoop is wel dat niet alleen de bekende kartrekkers binnen bedrijven ermee aan de slag gaan. Fuller: “Onderzoek toont telkens weer aan dat als gemarginaliseerden als pleitbezorgers voor hun groep optreden, dit hen op lange termijn beroepsmatig schade kan berokkenen. Dus een van de beste manieren is om een hogere leidinggevende die geen lid is van de groep als sponsor aan te trekken.” Of in andere woorden: hoe zou het zijn als bijvoorbeeld witten zich verzetten tegen discriminatie van zwarten, mannen hun stem verheffen voor een beter salaris van vrouwen en christenen pleiten voor het vieren van islamitische feestdagen op de werkvloer? Het boek ‘Onbewuste voordelen’ lezen, doorspitten en met teamleden bespreken, zouden belangrijke eerste stapjes kunnen zijn!

Onbewuste vooroordelen
Pamela Fuller, ea

Koop het boek hier

 

Ontvang een gratis e-book over Dienend Leiderschap, krijg de laatste blogs over leiderschap en storytelling in je inbox en mis niets! Meld je hier aan… >>