RECENSIE: NOOIT MEER DOEN ALSOF

21-09-2021

RECENSIE: NOOIT MEER DOEN ALSOF

Voorbeelden van schaamteloos gedrag van leidinggevenden genoeg. Graaien met (publiek) geld. Liegen onder het mom van “geen actieve herinnering aan…”. Schofferen van medewerkers omdat targets niet zijn gehaald. Hoe hoger op de ladder, hoe schaamtelozer leiders lijken.

Wetenschappelijk onderzoek genoeg dat bewijst dat hoe meer macht iemand voelt, hoe minder empathisch hij of zij is. En dus gaan we onze respectloze gang. Bedekt met mooie woorden ‘de ander te willen dienen’, maar gemotiveerd door (bewust of onbewuste) drijfveren er zelf beter van te worden. Zelfdienend leiderschap kent zijn diverse monsterlijke vormen.

In ‘Nooit meer doen alsof’ gaat Aukje Nauta in op het gevoel van schaamte – of het gemis hiervan. Waar we het bij schaamte over hebben? De definitie van Nauta: “Schaamte is een sociale, morele, pijnlijke emotie die je ervaart als je vindt dat wie jij bent niet voldoet aan bepaalde normen.” Iemand die schaamteloos handelt, denkt dus helemaal niet aan die normen, of kan deze normen geen moer schelen. 

Naast veel persoonlijke anekdotes, die het goed zouden doen in een vrouwenmagazine en waarin Nauta laat zien dat schaamte te overwinnen is, gaat zij in op wat schaamte binnen organisaties voor gevolgen kan hebben. “Een teveel aan schaamte is niet alleen funest voor koppels,” zo stelt zij, “ook grotere groepen, in het bijzonder arbeidsorganisaties, hebben eronder te lijden.” Nauta haalt onderzoek van Brené Brown aan waaruit blijkt dat in bedrijven waar veel schaamte heerst, er een gebrek is aan innovatie. Voor innovatie blijken “moedige leiders” nodig te zijn. “In de laffe cultuur die die veel bedrijven kenmerkt, worden moeilijke gesprekken gemeden, onthouden mensen elkaar van feedback, staat perfectionisme in de weg van leren en groeien […] en houden mensen wilde ideeën achter uit angst om uitgelachen te worden.” Brown: “Laffe organisatieculturen zijn doordesemd met schaamte.”

Niet doen waar je maar zin in hebt – vaak ten koste van anderen -, maar schaamte uitspreken, is een belangrijke stap om met schaamt

Zoals bovengenoemde voorbeelden al aangeven, is de oplossing voor een teveel aan schaamte niet schaamteloosheid. Niet doen waar je maar zin in hebt – vaak ten koste van anderen -, maar schaamte uitspreken, is een belangrijke stap om met schaamte om te gaan. Een voorbeeld: De oplossing voor geen eerlijke feedback durven geven (schaamte), is niet iemand eens flink de waarheid te zeggen en hem of haar de huid vol te schelden om zijn geklungel (schaamteloos). Wat wel kan werken, is het gesprek aan te gaan en durven te benoemen dat je het moeilijk vindt om feedback te geven, maar dat je ervoor kiest dit toch te doen omwille van die ander en van de organisatie. Zo was ik eens als mediator aanwezig bij een gesprek tussen een leidinggevende en medewerker. Ik wist dat de laatste erg tegen het gesprek had opgezien en er nachten van had wakker gelegen. De leidinggevende opende het gesprek door te vertellen dat hij enorm in zijn maag zat met dit gesprek en er vannacht niet van had kunnen slapen. Hij legde zijn schaamte – de angst om niet te kunnen voldoen aan de verwachtingen – direct open en bloot. Het ijs was gebroken.

Nauta verwoordt het als volgt: “Het belangrijkste middel om normverschuiving en schaamteloosheid tegen te gaan, is een open dialoog. Door je schaamte te benoemen, verdwijnt het als het ware als sneeuw voor de zon. Of ook: Shame dies on exposure. 

Wat wij – thuis en op het werk – dus nodig hebben, is de moed om schaamte een plek te geven. Nauta raadt de volgende stappen aan:

Stap 1) Herken de schaamtesignalen: herken dat datgene wat je doet, denkt en voelt, voortkomt uit schaamte.
Stap 2) Erken de schaamte: geef toe dat je je ergens voor schaamt.
Stap 3) Beschrijf de schaamte: omschrijf heel precies wat de kloof is tussen wie je bent en wie je graag wilt zijn. Van welke norm wijk je af?
Stap 4) Onderzoek je verlangen: wat ligt er precies achter de norm die afwijkt, waardoor je dat gevoel van schaamte ervaart?
Stap 5) Onderzoek met wie je je wilt verbinden: het feit dat je je schaamt, bewijst dat je anderen goed wilt doen.

Nooit meer doen alsof
Aukje Nauta

Koop het boek hier 

 

Ontvang een gratis e-book over Dienend Leiderschap, krijg de laatste blogs over leiderschap en storytelling in je inbox en mis niets! Meld je hier aan… >>