RECENSIE: KETS DE VRIES OVER MINDFULNESS

02-09-2021

RECENSIE: KETS DE VRIES OVER MINDFULNESS

Heb in mijn rol als (executive) coach en trainer, met heel wat leidinggevenden te maken gehad. Mannen en vrouwen die allemaal hun bagage met zich meedragen en hier soms nog de last van ondervinden en dit – vaak onbewust – uiten in hun gedragingen naar hun medewerkers toe. Stoornissen soms. Hetgeen ze overigens ongetwijfeld ook over mij zullen zeggen. Boeiend daarom weer eens een boek van Manfred Kets de Vries in te duiken, die als geen ander de psyche van de leider weet te verbinden met zijn of haar gedragingen op de werkvloer. Bij de beschrijving van diverse veelal in onze kindertijd opgelopen ‘aandoeningen’ vielen de nodige puzzelstukjes in elkaar. Over de ander, maar ook over mijzelf.

Kets de Vries schreef dit boek met name voor executive coaches. Ik werd dus gedwongen allereerst naar mijzelf te kijken. Hij begint met de waarschuwing dat dieptecoaching het vermogen vereist om zorgvuldig en met een open geest te luisteren naar wat de cliënt probeert duidelijk te maken. Hiervoor is het noodzakelijk dat de coach zelf eerst zijn eigen ‘kom leegt’. Of in andere woorden: zijn eigen ‘innerlijk theater’ leert kennen en een plaats weet te geven. Hier is volgens Kets de Vries mindfulness voor nodig: “In een toestand van mindfulness kunnen we bewust agenda’s, oordelen en onderling begrip opschorten. Door mindful te zijn, zijn we een aantal dingen tegelijk: passief, alert, open, nieuwsgierig en onderzoekend.” Of ook: “Pas als leiderschapscoaches met een werkelijk open geest naar hun cliënten luisteren, zullen de cliënten zich gehoord voelen en is de coach echt van waarde.” 

Tja, en wat kunnen we in onze coaching dan allemaal tegenkomen? Veel, zo bevestigt Kets de Vries in zijn bespreking van leidinggevenden die leiden aan hechtingsstoornissen, angstaanvallen, slachtoffersyndromen of ronduit psychopaat zijn… En ja, van die laatste groep zijn er in verhouding opvallend veel te vinden onder leidinggevenden. Volgens onderzoek valt 1% procent van de populatie binnen de psychopathische categorie. Maar let op, Kets de Vries: “Een veel groter percentage is te vinden in executiveposities. De schattingen lopen uiteen, maar van ongeveer 3,9 procent van de zakelijke professionals kan worden gezegd dat ze psychopathische neigingen hebben.” Zijn dit allemaal Hannibal Lecter’s? Gelukkig niet. Maar het verschil tussen hen en anderen is volgens Kets de Vries wel dat zij een gebrek aan geweten hebben. “Zij zijn niet in staat om ‘normale’ gevoelens als schaamte, schuldgevoel of spijt te ervaren.”

 

Gaan wij voor dienend of zelfdienend leiderschap?

Rotjeugd of niet, over het algemeen (al is het volgens de auteur soms verrekte lastig) kunnen we veranderen. Mooi vind ik het – wel vaker aangehaalde – verschil tussen Nelson Mandela en Robert Mugabe. Beiden hadden het nodige aan verschrikkingen meegemaakt, maar gingen (kozen!) uiteindelijk een totaal andere weg. Mandela werd de man van vergeving en een rolmodel voor velen en Mugabe werd de man van verbittering en de moordenaar van velen. Kets de Vries biedt ons een heldere keuze: willen wij zijn als Mandela of als Mugabe? Of, zoals ik het zou willen verwoorden: gaan wij – ondanks alles wat wij wellicht hebben meegemaakt – voor dienend of zelfdienend leiderschap?

De blik in de spiegel dan… Nu kan de coachee wel van alles mankeren, hoe is het met mij als coach zelf gesteld? Hoe is het met mijn innerlijk theater? Welke zaken uit het verleden die mij gevormd hebben, dienen nog te worden aangepakt? Ben ik een pleaser? Conflict mijdend? Een zogenoemde ‘beroepsredder’? En zo ja, waar komt dit vandaan? Wat kan ik er aan doen? Want, zo is uit ‘Kets de Vries over mindfulness’ wel duidelijk: ik moet er iets aan doen. Wel als ik als executive coach echt van meerwaarde voor de ander wil zijn.

Kets de Vries over mindfulness
Manfred Kets de Vries

Koop het boek hier