RECENSIE: INFORMEEL LEIDERSCHAP

20-02-2022

RECENSIE: INFORMEEL LEIDERSCHAP

Waarom ik niet solliciteerde naar de beschikbare functie van manager van het team waar ik deel van uitmaak. Mijn collega leek zelfs wat verbaasd. “Jij hebt toch iets met leiderschap?”, klonk het bijna beschuldigend. Hier viel weinig tegen in te brengen. Ik lees wekelijks een boek over leiderschap, schreef zelf acht boeken voor leidinggevenden en geniet van het trainen en coachen van leiders. En toch… Zelf sta ik niet te springen om in deze fase van mijn leven een formeel leidinggevende rol te vervullen. Nog los van de logische vraag of ik voor deze specifieke functie überhaupt wel geschikt zou zijn.  

Maar de opmerking van mijn collega zette mij wel aan het denken: waarom ambieer ik eigenlijk geen leidinggevende functie? Peter van Lonkhuyzen geeft in zijn boek ‘Informeel leiderschap’ misschien wel het beste antwoord: “Informele leiders laten de kans op erkenning of op een formele leiderschapspositie vaak schieten. Ze hoeven niet zo nodig, ook al zou het een beter salaris inhouden.” En dan komt die: “Met de formele titel leveren ze autonomie in.”

En dit is het precies! Ik ben gesteld op mijn vrijheid. Daarom voel ik mij bij International Justice Mission (IJM) als een vis in het water in mijn vrije rol als storyteller en als teamlid van het team Strategische Partnerschappen en geniet ik van mijn werk als spreker en auteur voor mijn eigen trainingsbureau. Een formele rol als leidinggevende zou van mij vragen bepaalde taken op te pakken waar ik nu geen zin in heb – en dus iets van mijn autonomie afsnoepen.

‘Dissent is the highest form of patriosm’

THOMAS JEFFERSON

Duik ik hiermee weg voor het nemen van verantwoordelijkheden? Volgens de door Lonkhuyzen aangehaalde Amerikaanse onderzoekster Marcia Smart niet: “Ware informele leiders voelen doorgaans dat hun rol juist gepaard gaat met verantwoordelijkheid.” Dit betekent volgens Lonkhuyzen dat informele leiders zich op het gemeenschappelijke belang richten. En vanuit hun gevoel voor verantwoordelijkheid nemen zij initiatief, komen zij tot handelen en betrekken zij in hun interventies anderen. Kenmerkend voor informele leiders is dat zij willen bijdragen aan iets waarin zij geloven. En zich hier juist enorm verantwoordelijk voor voelen. Zelfs zo dat zij door anderen als dwarsliggers kunnen worden ervaren. Maar, zo stelt Lonkhuyzen gerust, “wat voor dwarsliggers pleit is dat ze in weerwil van hun obstinate houding vaak van veel betrokkenheid blijk geven. Ook al denken ze er anders over dan anderen, zoals hun baas, ze denken toch mee. Ze worden niet onverschillig en houden zich niet afzijdig.” Veelzeggend is in dit verband het citaat van Thomas Jefferson: “Dissent is the highest form of patriosm.”.

Het een is niet belangrijker dan het ander. Bedrijven en organisaties hebben zowel formele als informele leiders nodig. Lonkhuyzen verbaast zich er daarom over dat er vooral in formeel leiderschap wordt geïnvesteerd, terwijl informele leiders het allemaal meer zelf moeten uitvogelen. Voor hen geen meerdaagse trainingen, masterclasses of een-op-een coaching. Ook in de leiderschapsliteratuur ligt de nadruk vooral op hen die positiemacht hebben. “Tijd om dit in te halen,” schrijft Lonkhuyzen. Hij beschrijft zijn why – en dus het doel van zijn boek – als volgt: “Wat je voor je hebt is een boek dat informele leiders kan helpen om van hun plannen een succes te maken. Dat ze bovendien kan helpen zichzelf en hun rol beter te begrijpen, te weten waar ze tegenaan kunnen lopen en hoe ze goed kunnen blijven functioneren.”

Naast de vele praktische handvatten (over onder andere effectief communiceren, hoe om te gaan met conflicten en hoe ervoor te zorgen in balans te blijven), geeft Lonkhuyzen nog een belangrijke waarschuwing mee. Want ookal stelt hij dat het informele leiders over algemeen niet te doen is om hun ego en status, ook zij kunnen hun rol wel heel erg belangrijk gaan vinden. “Neem je informeel leiderschap niet al te serieus. Relativeer jezelf af en toe,” schrijft hij. Een terecht advies. Want wat formele en informele leiders ondanks hun verschillen wel gemeen hebben, is dat wij allemaal gevoelig zijn voor aanzien en erkenning. En allemaal kunnen we soms gekke fratsen uithalen om onze ego’s te strelen. Positiemacht of niet.

Nu nog afwachten wie de vacature voor de manager van mijn team wel zal invullen. Ik hoop met wat informeel leiderschap hier in ieder geval nog een klein beetje invloed op te kunnen hebben.

Informeel leiderschap
Peter van Lonkhuyzen

Koop het boek hier

Ontvang een gratis e-book over Dienend Leiderschap, krijg de laatste blogs over leiderschap en storytelling in je inbox en mis niets! Meld je hier aan… >>