RECENSIE: DE ZEVEN VINKJES

08-02-2022

RECENSIE: DE ZEVEN VINKJES

Wie was ik om het boek ‘Inclusief leiderschap’ te schrijven? Een boek over hoe als leidinggevende te werken aan meer diversiteit en inclusie op de werkvloer. Ik had toch helemaal geen ervaring met uitsluiting? Als witte, heteroman, halverwege de veertig werd mij immers toch geen strobreed in de weg gelegd! Het is dat het boek van Joris Luyendijk nog niet was uitgebracht, anders had mijn criticaster vast gezegd dat ik niet over dit probleem kon meepraten, omdat ik nu eenmaal zeven vinkjes had.

Helaas, aan de zeven kom ik niet. Ik blijf steken bij vijf vinkjes. En eens, ik had ‘Inclusief leiderschap’ niet kunnen schrijven zonder co-auteur Ugur Özcan, die overigens niet verder komt dan vier vinkjes… Daar waar opleidingsniveau mij nekt (ik kwam niet verder dan de school voor Journalistiek, die door een studiegenoot een “verkapte Teleac cursus” werd genoemd), voldoet Ugur niet aan de ‘norm’ door de achtergrond van zijn ouders en vanwege zijn kleurtje… Gelukkig compenseren we elkaar, en komen we samen zelfs boven de zeven uit, met ons boek als resultaat.

Sinds het uitkomen van ‘De zeven vinkjes’ is er heel wat te doen om het boek van Luyendijk. Zo krijgt hij naast lof, ook behoorlijk wat kritiek te verstouwen. Kritiek dat vaak neerkomt op de opmerking die ik kreeg: want wie is hij – met zijn zeven vinkjes – nu helemaal dit thema van ongelijkheid in de top van het bedrijfsleven in de politiek aan te kaarten! Hij profiteert er zelfs van. De enorme aandacht voor zijn boek is hier alleen al bewijs van. Want had Luyendijk ook zoveel publiciteit gekregen wanneer andere zevens in zijn netwerk niet bij bijvoorbeeld NRC Handelsblad of De Volkskrantwerkten? Eerlijk is eerlijk: Ugur en ik hadden graag dezelfde aandacht voor ons boek gehad. Maar, ja, die vervloekte vinkjes hè…

Ik sluit mij niet aan bij de criticasters van Luyendijk. Integendeel. Want wat een verademing juist dat niet iemand met een ‘tekort’ aan vinkjes ongelijkheid aan de kaak stelt, maar juist iemand die aan alle normen lijkt te voldoen, net zoals Sander Schimmelpenninck met zijn programma ‘Sander en de kloof’ trouwens. Kritiek op deze bevoorrechte heren is vaak veel te gemakkelijk. Een slap excuus ook om vooral niet met hun indringende boodschap aan de slag te gaan.

Nieuw is de boodschap van Luyendijk echt niet. Maar hopelijk is het voor velen – zij met zeven streepjes – wel een wake up call. De rest weet het namelijk al lang: omdat zij dagelijks ervaren tegen een plafond aan te lopen omdat zij niet aan de norm van de zeven vinkjes voldoen.

Voor wie de zeven vinkjes gemist heeft, nog even een opsomming:

V Minstens één hoogopgeleide en/of welgestelde ouder
V Minstens één in Nederland geboren ouder
V Man
V Hetero
V Wit
V Gymnasium of vwo
V Universiteit

In een eerlijk relaas loopt Luyendijk zijn jeugd en loopbaan door. Had hij het ook zo ver geschopt wanneer hij niet aan deze zeven vinkjes had voldaan? Natuurlijk heeft hij hard gewerkt aan zijn carrière en aan zijn boeken, maar was hard werken voldoende geweest? De vraag stellen, is hem beantwoorden. “Ik weet niet of mij met een ander lichaam of nest hetzelfde was gelukt in mijn leven, omdat ik dat niet kan weten […] Wat ik terugkijkend wel kan weten, is dat ik bij het formuleren en verwezenlijken van mijn dromen eigenlijk altijd alles mee hebt gehad en niks tegen. Ik ben nooit werkelijks op de proef gesteld.”

“Hoe meer je lijkt op Joris Luyendijk, hoe groter de kans op een plek in het hart van de macht,’ stelt de auteur. “Hoe minder je lijkt op Joris Luyendijk, hoe groter de kans op een plek in de marge. Dit is geen wet, want er zijn genoeg uitzonderingen. Het is wel een wetmatigheid, in de politiek, maar niet alleen daar.”  

Tot een oplossing voor dit probleem komt Luyendijk, los van een oproep om meer diversiteit en inclusie, niet. Maar goed, voor nu is een stuk bewustwording een belangrijke eerste stap voor de zeven vinkjes die momenteel de stoelen in de bestuurskamers bezetten. Voor praktische ideeën hiermee aan de slag te gaan, zijn gelukkig al de nodige boeken geschreven. Nu nog hopen dat de zeven vinkjes die boeken weten te vinden en op waarde weten te schatten, ookal zijn ze geschreven door het gepeupel van ‘hun’ samenleving…

De zeven vinkjes
Joris Luyendijk

Koop het boek hier