Patriot

11-02-2025

Patriot

Minutenlang kon ik als kind al kijken naar een foto van die onbekende man op het Plein van de Hemelse Vrede. Daar stond hij. Voor een rij tanks. Voor zijn overtuiging. Wat een held. Wat een voorbeeld ook.

Sindsdien ben ik gefascineerd door mannen en vrouwen die voor hun idealen gaan. In de podcast Moderne Profetenworden ze terecht profeten genoemd. “Profetie is liefde. Profeten zijn minnaars. Je houdt zo van iets dat je niet kunt verdragen dat het stukgemaakt wordt.”

In leiderschapsliteratuur wordt dit ook wel een ‘vuurstormervaring’ genoemd: het moment waarop je inziet dat wat er om je heen gebeurt, niet mag gebeuren. En dat er iets aan gedaan moet worden. Bill Hybels noemde dit eens een ‘Popeye-moment’: het moment waarop je niet anders kunt dan uitroepen: “This is all I can stand, I can stand it no more!” Om vervolgens een blik spinazie achterover te slaan en in actie te komen.

Dienend leiderschap begint vaak met zo’n Popeye-moment. Met een heilige woede.

Aleksej Navalny had die heilige woede. ‘Ik ben de politiek ingegaan om te strijden tegen mensen die mijn land te gronde richten, die niet in staat zijn om ervoor te zorgen dat we een beter leven krijgen en die alleen maar handelen uit eigenbelang,’ schrijft hij in zijn boek Patriot, dat hij deels in de gevangenis schreef. ‘Ik was van plan die strijd te winnen. [...] Ik wilde dat de wereld door mijn inspanningen een stukje beter werd.’

Nog even voor wie Navalny niet direct kan plaatsen. Aleksej Navalny was een Russische oppositieleider, politicus en anticorruptieactivist. Hij stond bekend om zijn felle kritiek op de Russische regering en zijn strijd tegen corruptie. In 2020 werd hij vergiftigd door de Russische veiligheidsdiensten, maar hij overleefde de aanslag na medische behandeling in Duitsland. Ondanks het gevaar keerde hij terug naar Rusland, waar hij werd gearresteerd en gevangengezet in een strenge Siberische strafkolonie. In 2024 overleed hij in gevangenschap. Vermoord.

Met elke bladzijde die ik over zijn levensverhaal lees, groeit mijn bewondering. Alsof ik weer kijk naar die moedige man op het Plein van de Hemelse Vrede. Wat een held!

Maar wat kunnen wij – naast bewonderen – leren van Navalny? Hier zijn vijf lessen over dienend leiderschap uit Patriot, inclusief citaten:
 

1. Leiderschap draait om dienen, niet om macht
   ‘Het heeft geen zin om te vechten voor verandering als je niet bereid bent om de last ervan te dragen,’ schrijft Navalny. Juist hierin onderscheidde hij zich van de machthebbers tegen wie hij streed: zelfdienende leiders die Rusland naar de afgrond helpen, maar zelf in weelde leven.
    
2. Integriteit is niet onderhandelbaar
   Navalny weigerde concessies te doen aan zijn principes. Hij weigerde het heilige vuur dat hij voelde te doven en te kiezen voor een comfortabel leven in de anonimiteit.

3. Moed is essentieel voor leiderschap
   Ondanks levensgevaar keerde Navalny terug naar Rusland om zijn medeburgers te dienen. ‘Je kunt niet verwachten dat mensen zich inzetten voor gerechtigheid als je zelf niet bereid bent het risico te nemen.’
    
4. Geloof in mensen is de basis voor verandering
   Navalny bleef vertrouwen houden in zijn landgenoten. ‘Zolang er mensen zijn die om rechtvaardigheid geven, is het gevecht niet verloren.’ Hij zag het als zijn taak om anderen hierin te blijven inspireren.
    
5. Leiderschap vraagt om opoffering
   Dienend leiderschap betekent dat je je team en missie altijd vooropstelt, zelfs als dat persoonlijke offers vraagt. Navalny werd gescheiden van zijn vrouw en kinderen, bracht jaren door in verschillende gevangenissen en werd uiteindelijk vermoord. Hij wist dat dit lot hem te wachten stond, maar hij bleef volharden. ‘De enige momenten in ons leven die ertoe doen, zijn de momenten waarop we het juiste doen,’ stelde hij in een van zijn vele slotpleidooien in de rechtbank. ‘Ik sta hier voor u en ik ben bereid hier zo lang als nodig te blijven staan om u allemaal te laten zien dat ik dat gelieg niet wens te accepteren en dat ik het ook niet zal accepteren.’

Navalny bleef staan. Pal voor de tanks van Poetin. Held!

Patriot
Aleksej Navalny

Koop het boek hier

Beluister hier de Podcast Moderne Profeten over Navalny