NIETS IN TE BRENGEN TEGEN PITBULL ALS LEIDINGGEVENDE

23-11-2022

NIETS IN TE BRENGEN TEGEN PITBULL ALS LEIDINGGEVENDE

Wat een onvoorstelbare naïviteit. Columnist Sylvian Ephimenco geeft in zijn bijdrage op 22 november in Trouw ongewild precies aan wat er mis gaat in zowel het bedrijfsleven als in de politiek: ‘Als je door een grensoverschrijdende autoriteit wordt afgeblaft, blaf dan terug.’ Je kunt tegen pitbulls terugblaffen wat je wilt, ze grijpen je bij de keel en laten niet meer los. Totdat van je geblaf weinig meer over is dan zacht gepiep. Enige dat pitbulls kan stoppen, is een baasje die keihard ingrijpt. Iets wat de leiding van BNNVARA pijnlijk heeft nagelaten.

Een tijd terug zat ik met een leiderschapsteam van een organisatie. Ik confronteerde hen met de feedback die ik had opgehaald bij een groep medewerkers. Kern van de zorg was een gevoel aan gemis aan psychologische veiligheid om feedback te geven op de leidinggevenden. De feedback werd – hoe verrassend – niet herkend. ‘Iedereen kan hier toch zeggen wat hij of zij wil! Trek gewoon je scheur open!’ Alsof ik Sylvian Ephimenco hoorde spreken. Of Johan Derksen, die in Vandaag Inside het steevast opneemt voor oud-Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib, John de Mol of Van Nieuwkerk. Medewerkers moeten tegen een stootje kunnen. Niet zeuren dus.

Zelf was ik eens medewerker van een directeur van een uitgeverij die volledig los kon gaan tegen zijn medewerkers. Bij het lezen van een boek over narcistisch leiderschap, had ik het idee een biografie van mijn directeur te lezen. Alsof het de normaalste zaak van de wereld was, schold hij zijn medewerkers en externe relaties uit en kroop hij voortdurend in de slachtofferrol: iedereen had het op hem voorzien en hij was totaal onschuldig. Ik herken hierin de eerste reacties van zowel Arib als Van Nieuwkerk. Het kuikentje Calimero is er niets bij: ‘Zij zijn groot en ik is klein en dat is niet eerlijk’.

Terug naar de naïviteit die ik geregeld teruglees over misstanden in zowel bedrijfsleven, mediawereld als politiek. Alsof slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag gemakkelijk iets terug kunnen doen.  Bijna wekelijks lees en bespreek ik een boek op het gebied van leiderschap. Wat opvalt, is dat in veel nieuw uitgebrachte boeken de term ‘psychologische veiligheid’ terugkomt. Geïnspireerd door het boek ‘De onbevreesde organisatie’ en populaire TED-talk van professor Amy Edmondson benadrukken auteurs terecht het belang van een veilige werksfeer en de rol van de leidinggevenden hierin. Wanneer we ons niet veilig voelen, kunnen we hier in het ergste geval letterlijk ziek van worden. Mochten we ons wel op het werk blijven melden, gaat de energie vooral uit naar het beschermen van onszelf, in plaats van naar het werk dat we geacht worden te doen.

Wat we nodig hebben, is dienend leidinggevenden. Dit zijn leidinggevenden die niet worstelen met hun eigen ego en koste wat het kost willen presenteren om hun eigen ego een boost te geven. Natuurlijk zijn goede kijkcijfers (of andere prestaties) belangrijk. Maar zijn ze belangrijker dan fatsoenlijke omgangsnormen? Natuurlijk niet!

En trek je mond maar eens open tegen die onfatsoenlijk leidinggevende die als een pitbull tekeer tegen je gaat. Je baan, je salaris, je basis, staan op het spel. Voor je het weet, sta je op straat. Want al zou je terugblaffen, meestal trekt toch de leidinggevende aan het langste eind. Slachtoffers van tirannie op de werkvloer hebben het nakijken.

Essentieel is daarom de rol van besturen die de wandel en handel van leidinggevenden moeten controleren. Gezien het artikel in De Volkskrant was Van Nieuwkerk voor zijn medewerkers een ramp. Maar de directie van BNRVARA was eindverantwoordelijk. Zij hadden moeten ingrijpen. Dat Van Nieuwkerk een kijkciijferkanon was, doet er niet toe. Net zo min het ertoe doet of Arib een goede Kamervoorzitter was. Wat er toe doet, is hoe je met anderen omgaat. Anderen die zo bang voor je zijn om terug te blaffen.