LIGT HET AAN JE STEM?

16-12-2022

LIGT HET AAN JE STEM?

Ik zag haar ineens zitten. Het was in een grote kantoortuin, bij een marktonderzoekbureau waar ik als student wat centjes bijverdiende. Het was een gaan en staan van nieuwe collega’s. En dus was ik niet alleen gericht op de talloze telefonische onderzoeken die ik geacht werd te houden, maar vooral ook op het vrouwelijk schoon om mij heen. En deze nieuwe collega sprong er bovenuit. Ik vergat direct de respondent de volgende vraag te stellen. Maar zo spontaan ik mij tot haar aangetrokken voelde (en dat ging op die leeftijd nogal snel), zo rap haakte ik ook weer af. Het beeldschone meisje had nu namelijk ook iemand aan de lijn – en begon te praten. Mijn hemel! Wat een verschrikkelijke stem. Daar kon je toch onmogelijk op een date een hele avond naar luisteren…!

Niet eerder realiseerde ik mij hoe belangrijk je stem kan zijn. Zelf heb ik mijn hele leven van leerkrachten te horen gekregen dat ik te hard en te veel praat. (Het meisje was wellicht evengoed net zo snel op mij afgeknapt – en in tegenstelling tot haar had ik ook al geen prachtlijf om mijn stem mee te compenseren). En nog steeds krijg ik wel eens grappend te horen dat mijn stem de lucht in schiet wanneer ik enthousiast ergens over begin te vertellen. Reuze benieuwd dus naar het boek ‘Ligt het aan je stem?’ van Elizabeth Ebbink. De psycholoog en operazangeres (wat een geweldige combinatie!) schreef haar boek met als doel ‘om een ingang te bieden in het mysterieuze landschap van de stem’. En mysterieus is het, zo blijkt uit de uitvoerige beschrijving over wat we allemaal met onze stem kunnen doen.

Luchtbrug
‘De stem is een luchtbrug tussen onze lichamen’, schrijft Ebbink. In het geval van mijn collega bleek het dus een brug te ver. Maar, niet getreurd: we kunnen onze stem op ieder moment anders inzetten wanneer dat nodig is. Of, om het maar op mijzelf toe te passen: ik kan leren om ook in mijn enthousiasme rustig te blijven praten en mijn zinnen niet een octaaf hoger te eindigen als waarmee ik begon. ‘Natuurlijk is inhoud belangrijk,’ stelt Ebbink. ‘Maar in een presentatie, speech, vergadering, gesprek gaat het vooral om gevoel: voelt de luisteraar respect, moed, zin? Dat geeft je inhoud vleugels. […] Een inspirerende stem sluit vooral aan bij de gevoelens van het publiek.’ Waarbij het gelukkig niet gaat om perfectie, maar om wat je teweegbrengt.

In de trainingen die ik zelf aan leidinggevenden geef over storytelling en het houden van lezingen met impact, komt ons stemgebruik uiteraard ook aan de orde. Een voorbeeld dat vaak voorbijkomt, is de kritiek die Johan Cruijff ooit gaf op de begenadigde voetballer Gerald Vanenburg. Vanenburg zou volgens de grootste voetballer die Nederland ooit kende, nooit een groot leider worden. Niet omdat hij niet goed zou kunnen voetballen, maar vanwege zijn hoge stem. Eenzelfde commentaar horen kijkers van het programma Vandaag Inside geregeld terug wanneer de heren aan tafel de draak steken met cabaretier Marc-Marie Huijbrechts, die zij steevast ‘het piepkuiken’ noemen. Zijn hoge stem maakt dat ze niets van wat hij als tafelgast van andere talkshows inbrengt nog serieus nemen. Aan de andere kant is de stem die Johan Derksen opzet zodra hij op de radio plaatjes aan- en afkondigt misschien wel net zo lachwekkend. Ineens klinkt het namelijk alsof er een hinderlijke brom in de boxen is gekomen. 

Impact
Maar zoals gezegd, kunnen we volgens Ebbink allemaal met onze stem leren spelen: ‘Een goede stem is een stem die doet wat de bedoeling is.’ Nadat de auteur talloze voorbeelden gegeven heeft van bekende stemmen en hun impact (allemaal terug te luisteren dankzij de QR-codes in het boek), geeft zij praktische tips hoe we zelf aan het verbeteren van onze stem kunnen werken. Zo raadt zij snelle sprekers aan om om de drie zinnen adem te halen en enkele seconden de tijd te nemen voordat je aan de volgende zinnen begint. Pauze die je goed kunt gebruiken om contact te maken met je toehoorders.

Om nog even terug te komen op mijn collega bij het marktonderzoekbureau; dat werd niets. Ik trouwde jaren later met een andere mooie vrouw en samen kregen wij drie dochters. Een van hen zingt nu in het ene landelijke televisieprogramma na het ander. En ik durf gerust te stellen dat ze haar mooie stemgeluid niet van mij geërfd heeft… 

Ligt het aan je stem?
Elizabeth Ebbink

Koop het boek hier