Leiderschap in het AI-tijdperk

09-01-2025

Leiderschap in het AI-tijdperk

Natuurlijk kan ik mij vergissen, maar ik heb sterk de indruk dat in veel bedrijven medewerkers al vol aan het experimenteren zijn met generatieve AI, terwijl een duidelijke visie op het gebruik hiervan vanuit het leiderschap totaal ontbreekt. Dit terwijl om effectief met programma’s als ChatGPT om te gaan een helder beleid steeds noodzakelijker lijkt. Wat doen we om het gebruik van AI te bemoedigen? Of zijn we vooral bang voor de gevaren? Kortom: wat nodig is, is leiderschap. Werner Zuurbier schreef ter inspiratie het boek ‘Leiderschap in het AI-tijdperk’.

Eerlijk gezegd had ik ‘Leiderschap in het AI-tijdperk’ al even op mijn te lezen stapel boeken liggen. De titel maakte mij nieuwsgierig, maar zowel het lettertype als het eerste hoofdstuk nodigden niet echt uit verder te lezen. Waarmee wat mij betreft de waarde van een ervaren uitgever het vooralsnog nog wint van enthousiaste eigen uitgaven. AI kan veel, maar nog niet alles…

Digitale transformatie
Maar goed, mijn nieuwsgierigheid naar het thema won en dus zette ik door. En gelukkig maar. Want na een wat moeizame start over de historie van digitale transformatie, gaat Zuurbier in op de rol die leidinggevenden zouden moeten pakken. En direct ter geruststelling: ‘Leiderschap in het digitale tijdperk betekent niet dat je alles van technologie hoeft te weten.’ Wel zullen leidinggevenden hun weerstand tegen nieuwe technologie moeten overwinnen. Zuurbier haalt hoogleraar Deborah Nas aan die drie oorzaken voor deze weerstand benoemt:

1. Door Hollywoodfilms aangewakkerde angst voor nieuwe technologieën.
2. Onze voorkeur voor wat we al kennen en begrijpen.
3. Ons gebrek aan voorstellingsvermogen zorgt ervoor dat we geneigd zijn de impact van nieuwe technologieën in eerste instantie te onderschatten.

4 digitale profielen
Interessant ook zijn de vier digitale profielen die Zuurbier beschrijft:

De antagonist klampt vast aan zijn bestaande denk- en leefwereld en ziet elke verandering als een bedreiging. Mijn toevoeging hierbij is dat antagonisten per definitie geen effectief leidinggevenden kunnen zijn.

De opportunist is weliswaar wat behoudend, maar staat wel open voor vernieuwing.

De pessimist ziet wel mogelijkheden, maar wijst vooral op de gevaren van nieuwe technologieën.

De optimisten zijn de belangrijkste ambassadeurs van digitale transformatie.

Aan ons te kijken welk van deze vier het meest op onszelf van toepassing is. Leiders dienen volgens Zuurbier ‘traditionele en nieuwe vaardigheden te combineren om hun organisaties effectief naar de toekomst te kunnen leiden.’ Hij beschrijft vier dimensies van leiderschap die samen een succesvolle digitale transformatie mogelijk maken. ‘Leiderschap vraagt een balans in technologie- en mensgerichtheid en een balans in interne en externe gerichtheid.’

De vier dimensies die Zuurbier vervolgens uitvoerig in zijn boek beschrijft zijn:

1. Visionair leiderschap (kansen van technologie)
2. Risico leiderschap (impact van technologie)
3. Moreel leiderschap (verandering van samenleving)
4. Cultureel leiderschap (verandering van organisatie)

De terechte oproep van Zuurbier is ervoor te zorgen dat digitale transformatie geen apart thema blijft maar integraal onderdeel van de organisatiestrategie. Tijd dus dat leidinggevenden de handschoen oppakken. Want nogmaals: momenteel heb ik het idee dat vooral medewerkers – soms zelfs nog stiekem – de leiding nemen in de digitale transformatie.

Leiderschap in het AI-tijdperk
Werner Zuurbier

Koop het boek hier

Zie https://www.hjkamsteeg.nl/blog/ voor meer blogs over boeken die gaan over het gebruik van generatieve AI.