Evolutionair leiderschap

04-10-2023

Evolutionair leiderschap

Het is het eeuwige dilemma van veel leidinggevenden – en ons allemaal: gaan we voor korte óf voor lange termijn resultaten? Of, om het concreet te maken: pushen we op snel meetbare opbrengsten óf nemen we de tijd voor het echte gesprek, gaan we voor de financiële klapper óf investeren we in een duurzame relatie, putten we de aarde uit voor ons dagelijks gemak óf zien we af van direct genot en leveren we een kleine bijdrage aan de leefbaarheid van onze aardkloot voor een toekomstige generatie? En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Het zal duidelijk zijn welke optie het maar al te vaak wint in onze beslissingen. Met desastreuse gevolgen als resultaat.

In ‘Evolutionair leiderschap’ neemt Leontine van Hooft ons mee in de lessen van Ubuntu, een eeuwenoude Afrikaanse filosofie over humaniteit en verbinding; ‘Ik ben omdat wij zijn’. En om maar direct mijn oordeel over dit boek te geven: wat zou de wereld er een stuk mooier op worden wanneer we dit zouden leven en beleven. Niet het ‘ik’, maar het ‘wij’. Niet een dwangmatige focus op het nu, maar een bewogen kijk naar het later. Niet zelfdienend, maar dienend leiderschap.

Psychologisch experiment
De zogenoemde Marshmallowtest is wellicht bekend. In dit psychologisch experiment werden kinderen uitgedaagd om te kiezen tussen een directe en een uitgestelde beloning. Een kind wordt alleen in een kamer geplaatst en krijgt de keuze voorgelegd om een marshmallow meteen op te eten of te wachten op een grotere beloning (twee marshmallows) als ze een bepaalde tijd kunnen weerstaan zonder de eerste marshmallow te eten. Het experiment onderzoekt het vermogen van kinderen om genot uit te stellen. Vervolgens werd onderzocht of de kinderen die de verleiding konden weerstaan op oudere leeftijd meer in het leven bereikten dan de kids die direct die ene marshmallow naar binnen werkten. Dit bleek inderdaad het geval. Gaan van voor de lange termijn betaalt zich uit.

Van Hooft beschrijft hoe een bepaalde Afrikaanse stam er voor zorgt dat zij bij iedere beslissing een juiste afweging maken tussen korte en lange termijn resultaten. Deze stam zet bij iedere vergadering een lege stoel in de ruimte. De stoel van de toekomst. Van Hooft: ‘Besluiten die via deze besluitvormingsmethode genomen worden zijn nooit voor de korte termijn. De lege stoel herinnert ons eraan.’ De marshmallow blijft dus liggen.

In de tien lessen die Van Hooft deelt over Ubuntu-leiderschap komt de nadruk op de toekomst regelmatig terug. ‘Ubuntu-leiders zetten zich met hart en ziel in om het proces van een egocentrische samenleving naar een door collectieve waarden gedreven samenleving te begeleiden en te faciliteren, zowel op financieel, sociaal-economisch als ecologisch gebied.’

Lege stoel
De Iroquois en de Dakota, de oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten, kennen volgens Van Hooft het concept van het zogenoemde ‘zevende-generatie-denken’. Iedere beslissing die zij nemen wordt getoetst aan de vraag: ‘ Komt dit besluit ten goede aan de zevende generatie die na ons volgt?’ Hoe anders is ons denken nu. De behoefte van de huidige generatie zou wel eens tot gevolg kunnen hebben dat er van een zevende generatie geen sprake meer zal zijn…

Onze wereld heeft dienend leiderschap nodig. Leiders dus die volgens het Ubuntu-principe gaan voor de lange termijn. Op de werkvloer, in de politiek, in het gezin. Niet het ik, maar het wij zou centraal moeten staan. Evolutionair leiderschap dus. Wat ben ik daarom blij met dit boek van cultureel antropoloog Van Hooft. Onze westerse visie op succes smeekt om herziening. Om Ubuntu. Om dienend leiderschap.

Evolutionair leiderschap
Leontine van Hooft

Koop het boek hier