Een leven leven lang schrijven

22-12-2023

Een leven leven lang schrijven

Dagboeken schreef ik als kind vol. Op de ‘perstribune’ van voetbalclubs uit de hoogste divisie van de zaterdagamateurs schreef ik als scholier wedstrijdverslagen voor het Nederlands Dagblad en m’n eerste boek verscheen op mijn 25^ste. Kortom: ik houd van schrijven. Blogs, campagneteksten, boeken. Kan mij het schelen. Als ik maar los kan op mijn laptop.

En toch… Wat kan schrijven soms ook een gevecht zijn. Een gevecht waarin ik nu al een paar jaar verwikkeld ben in mijn poging om naast de leiderschapsboeken die ik schreef er nu ook een roman uit te wringen. Ik worstel met de verhaallijn, met de hoofdpersonage (wat een stumpert is dat!) en met mijzelf.

Ter inspiratie ging ik in de leer bij grote schrijvers als Dan Brown, Salman Rushdie en Neil Gaiman met hun online masterclasses. Ik smulde van Stephen Kings boek ‘Over leven en schrijven’. En onlangs las ik ‘Een leven lang schrijven’ van Julia Cameron. En al geven ze allemaal hun eigen adviezen, over één ding zijn de auteurs het eens: als je een boek wilt schrijven, zul je op vaste momenten moeten komen opdagen. Kruip achter je computer (of pak pen en papier) en ga aan de slag. Inspiratie of niet: schrijf.

Cameron raadt aan om elke dag te beginnen met het schrijven van zogenoemde ‘morning pages’; drie met de hand volgeschreven A4’tjes. Onderwerp maakt niet uit. ‘Niets is te onbelangrijk om op te schrijven.’ Enige dat het vraagt, is discipline en de moed om op te schrijven wat in je opkomt. ‘Routine maakt dat je teksten tot bloei komen.’

Perfectionistisch
Een andere belangrijke les die Cameron geeft, is dat we bij het schrijven van een eerste versie vooral niet te perfectionistisch moeten zijn. ‘Ruwe versies horen ruw te zijn, maar we geven onszelf maar zelden toestemming om op die manier te schrijven. We willen perfectie.’ En dus worstel ik bij het schrijven van mijn roman soms uren met enkele zinnen terwijl ik in plaats daarvan volle vaart vooruit zou moeten gaan. Het polijsten van de tekst is van latere zorg. En nee, ik hoef geen literair wonder te zijn. Cameron stelt mij gerust: ‘Wanneer we schrijven, verliezen we vaak al bij het begin de moed doordat we tegen onszelf zeggen dat anderen iets eerder, en beter, hebben geschreven. In plaats van in ons binnenste te kijken en ons best te doen om goed te verwoorden wat we denken en voelen, kijken we buiten onszelf. Andere schrijvers hebben toch beter werk geleverd?’ Cameron noemt dit ‘de geest van de concurrentie’. ‘In plaats van ernaar te streven authentiek te zijn, trouw aan jezelf, streven we ernaar om ‘beter’ te zijn, beter dan anderen.’

Cameron pleit ervoor om vanuit ‘een geest van dienstbaarheid’ te schrijven. ‘Ons werk wordt dan helderder, overtuigender en eerlijker. De meeste schrijvers willen trots zijn op wat ze schrijven, terwijl nederigheid wenselijk zou zijn.’ Niet gedacht dat ik mijn vaste betoog over dienend leiderschap in een boek over de kunst van het schrijven letterlijk zou teruglezen.

Nederigheid dus. En dit betekent niet te willen schrijven om indruk te maken door bijvoorbeeld eindeloos moeilijke woorden gebruiken. ‘Als we slim proberen te zijn, wordt ons werk vaak nodeloos ingewikkeld, waardoor de lezer zich gaat afvragen wat nou precies de bedoeling is. Goed schrijven is gebruiksvriendelijk. […] Als we eenvoudig schrijven, schrijven we goed.’

Niet veel vaker wilde ik een boek zo snel uitlezen als ‘Een leven lang schrijven’. De drang om snel weer achter m’n laptop te duiken en in de zieke geest van mijn hoofdpersonage te kruipen, werd met de bladzijde die ik las groter. Benieuwd wat er met hem gaat gebeuren. Hoe hij weet te dealen met de obstakels die hij probeert te trotseren. Welke weg hij gaat. Met welke woorden dit op papier komt te staan, is nu, zo begrijp ik van Cameron, dus niet eens zo belangrijk. Dat is van latere zorg. Eerst moet het verhaal maar ontstaan. En daarvoor is nu boven alles mijn discipline noodzakelijk.

Een leven lang schrijven
Julia Cameron

Koop het boek hier