DE KRACHT VAN SPIJT

23-08-2022

DE KRACHT VAN SPIJT

Het zweet kan mij nog uitbreken wanneer ik denk aan dingen die ik eens heb gezegd, geschreven of gedaan. Hoe had ik zo bot / lomp / kortzichtig (en vul verder maar in) kunnen zijn?! Het schaamrood stijgt mij nog naar de wangen. Had ik maar…

Spijt is volgens auteur Daniel Pink (die van het geweldige boek Drive) ‘het misselijkmakende gevoel dat het heden beter en de toekomst stralender zou zijn als je in het verleden niet zo’n slechte keuze had gemaakt, zo’n verkeerde beslissing had genomen of zo stom had gehandeld’.

Vaak zien wij spijt als een negatief gevoel. Pink wil met zijn boek ‘spijt in ere herstellen als onmisbare emotie’. Een gevoel dat ons juist kan helpen betere beslissingen te nemen, optimaal te presteren en ons leven zinvoller te maken.

Pink maakt onderscheid tussen verschillende soorten spijt. Zo zijn er de ‘tenminstes’ en de ‘had-ik-maars’, waarbij met de laatste categorie mensen zich het beroerdst voelen. Neem bijvoorbeeld sporters die niet eerste maar tweede of derde worden. Uit onderzoek naar gezichtsuitdrukkingen van de winnaars van de zilveren en bronzen medailles blijkt dat zij die tweede zijn geworden zich de echte verliezers voelen (‘had-ik-maar’) en zij die de derde plaats haalden, blijer zijn met hun prestaties (‘ik ben tenminste in de prijzen gevallen’). Pink: ‘Tenminsten bieden geruststelling en troost. Had-ik-maarsdaarentegen maken dat we ons slechter voelen.’ Deze laatste emotie zorgt voor ongemak en frustratie. Vraag is welke van de twee soorten spijt beter voor ons is. Het doel van spijt is volgens Pink namelijk dat het ons een slecht gevoel bezorgt omdat ‘spijt ons helpt het in de toekomst anders en beter te doen.’

Pink noemt drie voordelen van spijt. Eerste is dat het ons kan helpen betere beslissingen te nemen. Hiervoor is het wel belangrijk dat we spijt als ‘een vijandige emotie verwelkomen en niet uit de weg gaan’. Zo blijkt uit onderzoek onder onderhandelaars die erachter kwamen dat ze meer hadden kunnen vragen voor een bepaald product of dienst ze in het vervolg meer tijd besteedden aan de voorbereiding van een volgende onderhandeling dan onderhandelaars die nergens spijt van hadden.

Tweede is dat spijt prestaties een boost kan geven. Neem bijvoorbeeld het volgende opvallende onderzoek:

Jane, een fictief persoon, gaat naar een concert van haar favoriete band. Ze begint het concert op haar vaste zitplaats. Maar halverwege verhuist ze naar een andere plek. Even later kondigt de band aan dat ze zo een stoelnummer zullen noemen. Degen die op die stoel zit, krijgt een gratis reis naar Hawaii. Sommige deelnemers van het onderzoek krijgen te horen dat de stoel waar Jane naartoe is verhuisd de winnende stoel is. Andere deelnemers wordt verteld dat de stoel waar Jane juist van is opgestapt, de winnende stoel is. Spijt! De deelnemers van het onderzoek die Jane’s had-ik-maar-verhaal hadden gehoord, werd vervolgens gevraagd een toelatingsexamen te maken voor een rechtenstudie. En geloof het of niet: deze groep maakte het examen tien procent beter dan een controlegroep. Conclusie van de onderzoekers was dat door een gevoel van spijt op te roepen ‘de deur naar nieuwe mogelijkheden wordt geopend’. Pink: ‘Mensen in de had-ik-maar-groep presteren op lange termijn stelselmatig beter dan mensen in de tenminste-groep […]. Feit dat iets net niet gelukt is, leidt tot spijt, dat aanzet tot reflectie, dat leidt tot verandering van strategie, dat weer leidt tot betere prestaties.’

Een derde voordeel van spijt is dat het betekenis kan vergroten. ‘Een ‘midlife-evaluatie’ doen, gericht op dingen waar je spijt van hebt, kan je ertoe aanzetten je levensdoelen bij te stellen en te proberen een nieuwe weg in te slaan.’ 

Het gevoel van spijt wegdrukken wanneer het zweet je nog uitbreekt wanneer je aan bepaalde beslissingen en daden denkt, schiet dus weinig op. We doen er beter aan bewust te overdenken waarom we deze emotie ervaren en te bedenken hoe we het in de toekomst beter kunnen doen. Spijt als bron voor een betere toekomst dus.

De kracht van spijt
Daniel Pink

Koop het boek hier