DE KRACHT VAN KWETSBAARHEID

06-03-2023

DE KRACHT VAN KWETSBAARHEID

Onbewust beslist mijn brein binnen de kortste tijd of ik iemand geloofwaardig vind of niet. Los van de onbewuste vooroordelen die ik uiteraard ook heb, speelt hierin een rol of de leidinggevende of spreker grootste praatjes heeft of de moed heeft zijn kwetsbaarheid te laten zien. Niet als kunstje, maar als moedig besluit. Authenticiteit is niet voor niets een van mijn drie belangrijkste streefwaarden.

Gelukkig lees ik in steeds meer boeken over leiderschap en storytelling over het belang van kwetsbaarheid. Hierbij wordt vaak de Amerikaanse professor Dr. Brené Brown aangehaald. Tijd dus zelf nu ook eens in haar boeken te duiken. Meer dan tien jaar na verschijnen, las ik haar ‘De kracht van kwetsbaarheid’. In het boek ‘Dienend leiderschap’, dat ik een jaar eerder schreef, gaf ik overigens een hoofdstuk al dezelfde titel mee… Loop dus toch niet helemaal achter de troepen aan. Al word ik in tegenstelling tot Dr. Brown niet in talloze boeken geciteerd. Het verschil moet er blijkbaar zijn. Ik ken mijn plaats.

Verbondenheid
Brown begint met te stellen dat wij zijn gemaakt voor verbondenheid. En, zo gaat zij verder, ‘kwetsbaarheid vormt de kern, het hart, het middelpunt van betekenisvolle menselijke ervaringen’. Kwetsbaarheid definieert Brown als ‘onzekerheden trotseren, risico’s nemen en je emotioneel blootgeven’. Gedragingen die ik leidinggevenden in het bedrijfsleven (en in de politiek) helaas bar weinig zie tonen. Terwijl het dus juist zo verschrikkelijk waardevol kan zijn voor de verbinding tussen leidinggevenden en medewerkers. De tijd om resultaten te halen met stoere praatjes is voorbij.

Brown legt haarfijn uit waar het gebrek aan kwetsbaarheid vandaan komt. Belangrijkste reden is wat zij ‘het probleem van nooit genoeg’ noemt. Zo voelen wij ons bijvoorbeeld nooit:

• Goed genoeg
• Perfect genoeg
• Machtig genoeg
• Succesvol genoeg
• Veilig genoeg

En dus trekken wij hoge muren om ons heen om onszelf te beschermen. Muren die verbinding met anderen in de weg staan.

Opgetrokken muren
Hiermee kunnen we direct een misvatting over kwetsbaarheid uit de wereld helpen. Kwetsbaarheid is namelijk allesbehalve een teken van zwakte, maar vraagt juist om veel moed. Het is veel zwakker om je achter opgetrokken muren te verbergen dan deze steen voor steen af te breken. Laatste vraagt namelijk om moed. Kwetsbaar leiders zijn dus moedig leiders. Brown: ‘Soms is het moedigste wat we kunnen doen anderen om steun te vragen.’

Schaamte
Om onszelf kwetsbaar op te durven stellen, zullen we volgens Brown bestand moeten zijn tegen schaamte. ‘We kunnen onszelf niet laten zien als we doodsbang zijn voor wat anderen van ons zullen denken. Als we niet goed kunnen zijn in kwetsbaarheid, betekent dat vaak dat we verdomd goed zijn in schaamte.’

Identiteit
Kwetsbaarheid heeft dus alles te maken met de vraag waar we onze identiteit uit halen. Wanneer dit onze positie als leidinggevende is, zullen we snel geneigd zijn die positie ten koste van alles te beschermen. Of, zoals Brown het zegt: ‘Wanneer ons gevoel van eigenwaarde er niet van afhangt, zijn we veel meer bereid om moed te tonen en het risico te nemen onze talenten en gaven open en bloot te laten zien.’ Brown – gek van definities – definieert schaamte als volgt: ‘Schaamte is het intens pijnlijke gevoel dat voortkomt uit de overtuiging dat we niet goed genoeg zijn en daarom geen liefde waard zijn en er niet bij horen.’ Uit onderzoek bleek eerder al dat onze hersenen op dezelfde manier reageren op lichamelijke pijn als op intense ervaring van sociale afwijzing. En dus durven we het vaak niet aan onze kwetsbaarheid te tonen. Het kan zo’n pijn doen.

Genoeg
Hoe we ons van ons harnas (die muren) kunnen ontdoen? Brown doet enkele suggesties. Deelnemers van een van de talloze onderzoeken die ze naar dit onderwerp deed, deden dit door steeds meer te beseffen dat:

• Zij genoeg zijn (een gezond gevoel van eigenwaarde in plaats van schaamte)
• Zij genoeg hebben (grenzen in plaats van wedijver en vergelijken)
• Het genoeg is zich open te stellen, risico’s te nemen en zichzelf te laten zien (en daarmee betrokkenheid te creëren).

Zeker in een tijd waarin er terecht steeds meer aandacht is voor psychologische veiligheid op de werkvloer, kunnen we niet om het thema kwetsbaarheid heen. Kortgezegd zal een medewerker zich nooit echt veilig voelen, wanneer de leidinggevende zich door zijn eigen onzekerheden als de almachtige voordoet. De eerste stap zal dus door de leidinggevende moeten worden gezet. ‘Ik heb jou nodig om er voor jou te kunnen zijn. Help.’ Of, zoals ik standaard in trainingen over dienend leiderschap benadruk: het gaat in leiderschap om partnerschap tussen leidinggevende en medewerker. En dit kan onmogelijk wanneer we onszelf omringen met hoge muren. Afbreken dus! Als je het lef hebt.

De kracht van kwetsbaarheid
Brené Brown

Koop het boek hier

 

Lees ook de blogs over:
–  ‘De onbevreesde organisatie’ 
– ‘Destructief leiderschap‘
– ‘Op weg naar een vitale organisatie‘
– ‘Ego Free Leadership‘