Da's gek

01-02-2024

Da's gek

Een van mijn dochters is gek op tekenen. Waar en wanneer dan maar ook. Wanneer we op familiebezoek gaan, zit ze met haar schetsboek op de bank, terwijl ze tegen opa aan knuffelt. Wanneer we in een restaurant zitten, ligt het boek naast haar bord in de aanslag. Afgelopen zondag liep ze tijdens een boswandeling al tekenend voor ons uit. Mijn dochter is iemand die het vaak net even iets anders doet dan anderen. En dat heeft ze geweten… Voor kinderen op zowel de basis- als de middelbare school was het reden haar het leven zuur te maken.

Mijn dochter is een Harry. Harry staat volgens Danielle Braun in haar prachtige boek ‘Da’s gek’ voor alles wat anders is. ‘Harry kan staan voor een ander idee, een andere manier van werken, een ander ritme, een andere stem in jezelf. Harry staat voor nieuw, voor de minderheid, voor het tegengeluid, voor een ander idee, voor buiten de lijntjes kleuren.’

Harry’s zijn vaak de Sjaak. Omdat ze anders zijn. Dingen anders doen. Omdat ze uniek zijn. Geen grijze muis, maar paradijsvogels. Maar wat kunnen wij hier vaak moeilijk mee omgaan. Omdat we het niet begrijpen. Jaloers zijn misschien. Het gek vinden.

Het wordt tijd dat we ‘gek’ gaan omarmen, zo stelt corporate antropoloog Braun. Dat we leren de wereld vanuit een ander perspectief te zien. Vragen stellen. ‘Bubbel-polygaam’ zijn. Of in andere woorden: niet blijven hangen in onze eigen bubbel, maar de moeite en durf tonen de bubbel van de ander te onderzoeken. ‘Hoe is het om jou te zijn?’ Wat een heerlijke vraag!

Wat is normaal?
Wat is gek? Wat is normaal? Het ligt er maar net aan in welke cultuur je bent opgegroeid. In welke bubbel je leeft. Braun: ‘Mensen zijn tribale wezens. We leven in groepen en daarbinnen meestal bij voorkeur in paren of gezinsverband. Om de groepen veilig te houden en te kunnen overleven, spreken we onderling omgangsnormen af.’ Zie daar het ontstaan van culturen. ‘En cultuur bepaalt wat je gek vindt en wat niet.’

Om dit te illustreren heeft Braun veel foto’s en illustraties in haar boek opgenomen. Neem bijvoorbeeld die van drie vrouwen, de een met een facekini (ja, dat bestaat!), een ander in een bikini en een derde in een burkini. Wat vind ik normaal? Een facekini (een bivakmuts van latex waarmee vrouwen in China hun gezicht beschermen tegen de zon), zal op een Nederlands strand de nodige wenkbrauwen doen fronsen. ‘Die is gek…’. Aan een burkini zijn we misschien al iets meer gewend. Al trekken ze in een zwembad nog wel wat bekijks. We vinden de vrouwen die ze dragen misschien zelfs wel zielig. Nee, dan de vrouwen in bikini. We vinden het allemaal doodnormaal dat vrouwen vrijwel naakt tussen wildvreemde mannen op de trap naar de glijbaan staan. En met ‘we’ bedoel ik dan wij westerlingen. In veel moslimlanden vinden ze die publieke blootheid weer een beetje gek. Of zelfs zondig. Het is dus maar vanuit welke bubbel je het bekijkt.

Harry op de werkvloer
Met talloze voorbeelden daagt Braun ons uit de ander echt te leren zien. Ook op het werk. Want hoe gaan we met de Harry op de werkvloer om? Is hij echt welkom? Zijn we nieuwsgierig naar zijn ideeën? Zoeken we ze zelfs bewust op? Of blijven we hangen in ‘zo zijn onze manieren manieren, zo zijn onze manieren…’?

Met de bladzijde die ik lees, voel ik mij meer door Braun uitgedaagd. Uitgedaagd anders te leren kijken. Te stoppen met het eeuwige oordelen vanuit mijn eigen perspectief. Die ander gek? Voor die ander ben ik misschien wel zo gek als een deur. Welke idioot leest er nu een boek per week! Welke malloot doet standaard een moonwalk door de keuken als hij aan het koken is? Wie doet er nu een dutje in de auto wanneer hij te vroeg aankomt voor een afspraak? Da’s gek!

Radicale meervoudigheid
‘Gek hė…’ vraagt Braun zich af ‘dat we zelf zo graag willen worden gezien, gekend en erkend, maar dat soms zo lastig is de ánder echt te zien? Hoe doe je dat, je verplaatsen in de ander en je eigen vooroordelen en overtuigingen even parkeren?’ Braun geeft zelf gelukkig het antwoord. Met ‘radicale meervoudigheid’:

• Radicaal realisme: erkennen dat er gedoe is.
• Radicale nuance: kijk genuanceerd naar elkaar en naar de wereld.
• Radicaal anders: accepteer dat de ander anders is dan jij.

Wat had het leven van mijn dochter er anders uitgezien wanneer haar klasgenoten dit hadden gezien. En wat was ook mijn eigen houding anders geweest wanneer ik haar weer aansprak over het feit dat het wat gek was in een kring vol visite te zitten tekenen…

‘Zonder Harry geen smartphones, zonder Harry waren we nooit naar de baan gevlogen en zonder Harry was er geen vernieuwing,’ concludeert Braun. ‘Zonder Harry zaten we nog steeds in onze grot.’ Lang leve de Harry, dus. Wat houd ik van mijn meissie. En van haar schetsboek vol eigenzinnige tekeningen.

Da’s gek
Danielle Braun

Koop het boek hier