COMPASSIEVOL LEIDERSCHAP

02-08-2022

COMPASSIEVOL LEIDERSCHAP

Twee groepen die deel uitmaken van een onderzoek, luisteren naar de opname van een terminaal ziek jongetje die vertelt hoeveel pijn hij heeft. De ene groep krijgt de opdracht mee zich met de jongen te identificeren en zich in hem in te leven. De andere groep moet juist zo objectief mogelijk proberen te luisteren en zich niet emotioneel betrokken te voelen. Nadat beide groepen de opname hebben beluisterd, krijgen alle deelnemers de vraag voorgelegd of ze de jongen bovenaan de wachtlijst voor een behandeling zouden plaatsen. Van de emotionele groep besluit driekwart tegen het medische oordeel van professionals in de jongen bovenaan de lijst te plaatsen. Van de objectieve groep doet slechts een derde dit.

Uit dit onderzoek van Paul Bloom, professor cognitieve psychologie aan Yale University, blijkt dat empathie van invloed is op onze impulsen ‘met als resultaat een slechte beslissing ten gunste van één persoon die nadelige gevolgen kan hebben voor vele anderen’, aldus Rasmus Hougaard en Jacqueline Carter in hun boek ‘Compassievol leiderschap’. Leiders kunnen volgens de auteurs door empathie dus verkeerde beslissingen nemen. ‘Het wakkert voorkeur aan en zorgt ervoor dat we veel minder effectief zijn in het nemen van wijze beslissingen.’

De grootste uitdaging waarvoor de meeste leiders zich gesteld zien, is volgens Hougaard en Carter, hoe ze lastige dingen op een menselijke manier kunnen doen. ‘Alle leiders moeten dingen doen die een negatieve uitwerking op anderen hebben,’ stellen zij. En dat willen wij niet. Want, zo zijn de auteurs overtuigd, ‘het ligt in onze aard om goed te willen doen en we willen anderen geen pijn doen.’

De vraag is nu dus hoe leiders lastige dingen die gepaard gaan met de verantwoordelijkheid van leiderschap kunnen uitvoeren terwijl zij tegelijkertijd een goed mens blijven? Leiders hebben hiervoor de juiste combinatie nodig van wijsheid en compassie. Waarbij de auteurs wijsheid beschrijven als ‘begrijpen dat wanneer je lastige dingen niet vandaag doet, ze morgen nog lastiger zullen zijn’. Compassie betekent op haar beurt dat je de intentie hebt om goed voor anderen te zijn. ‘Compassie kan ook hard en direct zijn […] Maar compassie heeft de bedoeling om de ander te helpen met een voor iedereen beter resultaat.’

En misschien ligt in dit laatste wel het grote verschil tussen empathie en compassie tonen. Empathie is het vermogen om je te verplaatsen in een ander. En dus ongelooflijk belangrijk. Compassie gaat echter tegelijk een stap terug en een stap verder. Het is een afstand nemen van de ander (de emotie loslaten) en vandaaruit de juiste beslissing nemen om de ander te helpen. Of zoals de auteurs zeggen: ‘Blijf je hangen in het lijden van de ander en word je emotioneel gekaapt of beweeg je richting de intentie van compassie en onderneem je actie om de nood van de ander te verlichten?’

Hougaard en Carter geloven dat we van nature empathisch zijn. En dus willen we empathisch blijven. ‘Omdat dat zo in onze hersenen is ingebakken, voelt het prettig en natuurlijk om dat zo te doen. Maar als leider moeten we van deze toestand bewegen richting compassie en mentaal afstand nemen van de ander en de situatie in het juiste perspectief plaatsen.’ En ja, dit kan dus betekenen om de doodzieke jongen niet bovenaan de wachtlijst te zetten.

Hoe we kunnen groeien in compassievol leiderschap? Hougaard en Carter bieden zeven strategieën:

1. Onthoud de gulden regel: 

Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook de ander niet

2) Verplaats jezelf in de positie van de ander

Denk hierbij overigens niet dat je ook direct weet hoe de ander denkt of zich voelt. ‘We willen allemaal begrepen worden, maar we vinden het niet prettig wanneer anderen denken te weten hoe we ons voelen of wat we ervaren’.

3) Luister aandachtig

‘Het is belangrijk dat je aandachtig en met nieuwsgierigheid luistert zonder te oordelen.’

4) Geef altijd meer dan je neemt

‘We worden gelukkiger wanneer we iets goeds doen voor de ander.’

5) Vraag jezelf af hoe je van nut kan zijn

‘Wanneer je een relatie aangaat, vraag je dan af hoe je die persoon van nut kunt zijn. Denk na over hoe die persoon ervoor staat. Wat vormt een probleem en wat gaat er goed? Vraag jezelf af welke steun jij zou kunnen verlenen om die persoon met zijn probleem te helpen.’

6) Daag mensen uit om hen in te laten zien waartoe zij in staat zijn

‘Leiderschap betekent dat je mensen steunt in hun ontwikkeling door hen een spiegel voor te houden of de nadruk te leggen op dingen die zij wellicht niet onder ogen willen zien.’

7) Help mensen ontdekken wat zij nodig hebben om echt gelukkig te zijn

‘Wanneer we meer menselijkheid aan onze manier van leidinggeven toevoegen, kunnen we helpen een cultuur te ontwikkelen waarin anderen meer aandacht krijgen voor oprechte menselijke relaties. Op die manier halen we er meer uit en creëren we voor iedereen de kans op oprecht geluk’.

 

Compassievol leiderschap
Rasmus Hougaard en Jacqueline Carter

Koop het boek hier