Als alle stemmen spreken

22-08-2023

Als alle stemmen spreken

Hoe gemakkelijk is het om in gesprekken te blijven hangen in de inhoud of om door te zagen over processen! Soms prima natuurlijk, maar hoe nuttig kan het zijn om af en toe ook de diepte in te duiken en in te gaan op de interactie of ons gevoel. “Wat dit met mij doet, is…”, “Wat ik voel mij deze opmerking, is…” of “Wat ik nu zie, raakt mij, omdat…”. En zo kan ik nog even doorgaan.

In de trainingen Dienend Leiderschap die ik geef, komt het belang van het goed naar elkaar luisteren standaard aan de orde. Ook gaan we steevast in op hoe essentieel het is alle teamleden echt te betrekken. Naar hun mening en gevoel te vragen. En dus trok een boek met de titel ‘Als alle stemmen spreken’ direct mijn aandacht. Auteur Sandra Bouckaert gaat in op de vraag hoe we organisatievraagstukken ‘diep democratisch’ kunnen benaderen.

Laten we voordat we de inhoud induiken, eerst kort kijken naar wat we onder Deep Democracy – ja, weer zo’n ‘nieuwe’ term – kunnen verstaan.  Want al gebruik ik de kreet in mijn trainingen eigenlijk nooit, in de gesprekken raken we vaak wel waar het bij Deep Democracy om draait.

Deep Democracy
Kortgezegd komt het er op neer dat Deep Democracy een manier is om samen te beslissen over iets waar iedereen in een groep iets over te zeggen heeft. Het gaat erom dat je alle meningen belangrijk vindt, ook als ze niet zo vaak of hard worden gezegd. Je wilt weten wat iedereen denkt en voelt over een onderwerp voordat je een keuze maakt. Zo kun je gebruik maken van de kennis en ervaring van iedereen in de groep en samen de beste oplossing vinden.

Een belangrijk onderdeel van Deep Democracy is dat je een goede sfeer creëert waarin iedereen eerlijk kan zeggen wat hij of zij vindt en waar je goed kunt praten over dingen waar je het niet over eens bent. Je wilt vooral dat iedereen elkaar begrijpt en respecteert. Je kunt verschillend denken, maar je moet elkaars mening wel eerlijk gehoord hebben.

Deep Democracy vraagt van leidinggevenden dat ze goed luisteren naar wat andere mensen zeggen en voelen. Ze moeten ook laten zien dat ze zich inleven in andere mensen en dat ze goed kunnen nadenken over wat goed is voor iedereen in de groep. Ze willen een groep maken waarin iedereen mee kan doen en waar je samen beslist wat je gaat doen en hoe je dat gaat doen.

Een levensstijl
Tot zo ver het mini-college. Want nu klinkt bovenstaande misschien wel logisch en wenselijk, maar hoe brengen we dit in vredesnaam in praktijk? Want eerlijk is eerlijk: soms heb ik helemaal geen zin om mij in die ander te verdiepen, naar zijn of haar mening te vragen of naar drijfveren op zoek te gaan. Doorpakken zoals ik het wil, gaat immers veel sneller. En is – zo denk mijn hoogmoedige ik – veel effectiever. Deep Democracy is zo gemakkelijk dus niet. Blij daarom met het boek van Bouckaert, die gelukkig direct erkent dat het inderdaad niet zo simpel is als het misschien lijkt.

Bouckaert stelt dat Deep Democracy een levensstijl is. Een levensstijl die zorgt voor verbinding met jezelf en met anderen. Bouckaert: ‘Ik hoor medewerkers dagelijks deze noodkreten uiten: we missen verbinding, betrokkenheid, menselijkheid, synergie, samen ergens voor gaan, elkaar inspireren, we missen positiviteit en plezier.’

Dit is nogal wat! En als Deep Democracy hier iets aan kan veranderen, lijkt het mij meer dan de moeite waard uit te zoeken hoe we hierin kunnen groeien! Een dienend leider kan, zo dunkt mij, niet anders.

Veiligheid
Bouckaert legt uit dat Deep Democracy eerst veiligheid creëert en daarna ruimte geeft aan standpunten, emoties, meningen en visies en er vervolgens voor zorgt dat er wordt gezegd wat er gezegd moet worden. Ze geeft – in navolging van Myrna Lewis (ik kende haar nog niet) de volgende vijf stappen voor een inclusieve besluitvorming:
 

1. Verzamel alle invalshoeken, ideeën en meningen. Wie heeft er in een idee?
2. Zoek actief naar andere, afwijkende meningen en naar de ‘tegenstem’. Is er iemnd met een andere mening of idee?
3. Verspreid de afwijkende meningen. Zijn er meer mensen die er zo over denken?
4. Voeg het minderheidsstandpunt toe aan het meerderheidsbesluit. Wat heb je nodig om mee te gaan met de meerderheid?
5. Werk vervolgens aan onopgeloste issues:

1. Maak spelregels
2. Zeg alles!
3. Wat heeft geraakt?
4. Los het op

Alleen deze vijf stappen – kijk nog eens naar de cursief gedrukte vragen! – zouden in veel organisaties al een wereld van verschil maken! Bouckaert: ‘Teams die regelmatig op deze manier gesprekken voeren, ontwikkelen respect, waardering en vertrouwen en leren leiderschap delen.’

Bouckaert gaat in het vervolg van haar boek onder andere in op rolfluïde leiderschap (alert zijn op alle gedachten, kanten, emoties, gewaarwordingen en energieën in jezelf én dat je je kunt verbinden met die van anderen), het ontstaan en tegengaan van polarisatie en over de grenzen van consensusrealiteit (de wereld van zogenaamde ‘feiten’, data, aannames en ervaringen waarover iedereen het eens is.)

En ook nu: gemakkelijk is wat Bouckaert schrijft allemaal niet. Laat staan het in praktijk brengen van de theorie of er zelfs een levensstijl van te maken. Maar nodig is het wel! En dus doen we er omwille van onszelf én van die ander die we als leidinggevende dienen, er goed aan de moeite te nemen. Deep Democracy maakt de wereld een stuk mooier. Hoe zou het zijn wanneer inderdaad alle stemmen spreken! Ook in jouw werkomgeving.  

Als alle stemmen spreken
Sandra Bouckaert

Koop het boek hier