En nu dan

26-01-2024

En nu dan

Doordat ik twee banen heb (spreker en trainer over dienend leiderschap en storyteller bij stichting International Justice Mission) beland ik soms plotseling in onverwachte gesprekken. Zo werd ik onlangs na afloop van een training aangesproken door de directeur van een bedrijf die niet inging op de training van die dag, maar op de strijd van IJM tegen mensenhandel en moderne slavernij. “Kunnen we daar niet een keer over doorpraten? Iets in mij zegt me dat we als bedrijf ook hierin verschil kunnen maken…” En zo planden wij een vervolgafspraak.

Steeds meer ondernemers zien gelukkig in dat econoom Milton Friedman een wel erg eenzijdige visie had op het belang van ondernemerschap en het nastreven van winst. Gelukkig groeit het besef dat ondernemingen ook een belangrijke maatschappelijke waarde hebben en niet alleen bestaan tot meerdere eer en glorie van de aandeelhouders. Bedrijven kunnen impact maken. Met mooie producten en diensten én door bijvoorbeeld een partnerschap aan te gaan met een ngo. Of, zoals ik in lezingen wel eens vraag: willen we mensen en de aardkloot blijven frustreren of echt mooie dingen creëren?

Ariane Roos en Joris van Zoelen gaan in hun boek ‘En nu dan’ in op de kracht van inspiratie en werken vanuit een purpose. Impactorganisaties zijn volgens hen ‘organisaties die positieve impact willen maken op mens en planeet.’ Een mooie transformatie, ‘omdat het moet, omdat het kan en omdat het geweldig leuk en bevredigend is om te werken in een organisatie die aan de wereld werkt om die mooier te maken dan zij nu is.’

Maatschappelijke meerwaarde
Geen zichzelf respecterend bedrijf laat de kans liggen om van maatschappelijke meerwaarde te zijn. En dan heb ik het niet over – met name – multinationals, die weliswaar mooie praatjes hebben, maar die toch vooral gericht zijn op het maken van zoveel mogelijk winst – en daarbij voor lief nemen dat tot slaaf gemaakten aan hun producten werken. ‘De natuur en de mensen moeten niet een blinde vlek zijn van de economie, maar het juist het hart van de economie’, zo stellen Roos en Van Zoelen terecht. ‘Waarom zijn we dan toch begonnen met het uitbuiten van de aarde en het uitbuiten van mensen?’ vragen zij zich af. ‘Elke organisatie kan (én moet) weten wat de volledige impact van haar handelen is.’

En nee, we hoeven volgens de auteurs geen wereldverbeteraars te zijn om aan ‘het goede’ te werken.  ‘Durf groot te dromen, maar schroom niet om klein te beginnen.’ In de voorbeelden die in ‘En nu dan’ voorbijkomen, lezen we dan ook de verhalen van de ondernemers die een droom hadden, klein begonnen en nu bekend zijn geworden met bedrijven als Tony’s Chocolonely, Too Good to Go en Dopper. Zij bewijzen dat goed doen voor de wereld ook een gezond winstgevend businessmodel is.

Maar hoewel de roep van zowel consumenten als (potentieel nieuwe) medewerkers van bedrijven om purposesteeds luider wordt, hebben dollartekens in veel bedrijven nog een vertroebelende werking op een visie om recht te doen aan mens en planeet. Het ik, wint het van het wij. Of, zoals Roos en Van Zoelen het zeggen: ‘We zitten gevangen in de vicieuze cirkel van de zwaartekracht van de economie. Bedrijven acteren in de eerste plaats nog steeds volgens de theorie van Friedman: winst maken en aandeelhouderswaarde verhogen. […] Het is volstrekt normaal om ecologisch rood te staan of mensen in lagelonenlanden onder slechte omstandigheden te laten werken om zwarte cijfers te schrijven. Vele CEO’s, ondernemers en organisaties zijn gevangen van de economie.’

Impact als businessmodel
Het is dus tijd voor ‘impactorganisaties’, waarbij impact het doel is en business het middel. ‘Het businessmodel is niet ontstaan voor persoonlijk gewin, maar voor gezamenlijke vooruitgang. […] Hun purpose is heel helder en zit in de wortels van de organisatie.’
Ik begrijp het enthousiasme van Roos en Van Zoelen voor dergelijke bedrijven. Niet voor niets zitten we met IJM aan tafel bij Tony’s Chocolonely – samen willen we immers een eind maken aan moderne slavernij. Maar niet iedere onderneming is begonnen met dit hogere doel. Hoe velen zijn er niet gestart vanuit een passie voor een bepaald product / dienst én als doel veel winst te maken. En geef ze eens ongelijk. Hoe mooi is het dat ook zij zich beginnen te realiseren dat ze positief verschil kunnen maken. In de eigen keten, maar ook door samenwerking met ngo’s die al een tijdje op weg zijn en bewijzen effectief te zijn. ‘En nu dan’ kan ook deze bedrijven een positief duwtje in de rug geven.

En nu dan
Ariane Roos en Joris van Zoelen

Koop het boek hier